Hədəfdəki Lider : Əli Xamneyi kimdir?
Tarix: 18-06-2025 | Saat: 21:20
Bölmə:Özəl | çapa göndər
Bu gün İranın xarici siyasətindən tutmuş daxili təhlükəsizlik strategiyalarına, nüvə proqramından sosial quruluşuna qədər hər bir sahəsinə təsirini davam etdirən Əli Xamenei kimdir? Gəlin İranın dini lideri Xamneyinin inqilab illərindən bu günə qədər olan hekayəsinə daha yaxından nəzər salaq...İyun 2025... Yaxın Şərq yenidən müharibədədir. İsrail döyüş təyyarələri Tehranın ətrafındakı strateji nöqtələri hədəfə alır... İran artıq zərər gördüyü yerdə İsrailə zərər verməyə çalışır. Beynəlxalq agentliklər yalnız bir addan danışırlar: Ayətullah Əli Xamenei.
Yaxşı, bu adam kimdir?
Sui-qəsd siyahılarının başında olan ad... Gəlin İranın dini lideri Xamneyinin inqilab illərindən bu günə qədər olan hekayəsinə daha yaxından nəzər salaq.
Əli Xamenei 1939-cu ildə Məşhəddə anadan olub. Onun atası hörmətli din alimi olub. Gənc yaşlarında Qum və Nəcəfdə aldığı təhsil onu klassik şiə üləma sinfinə daxil etdi. Amma onu minlərlə molladan fərqləndirən xütbələrindəki siyasi dil və güclü natiqlik idi.
1960-cı illərdə İran şahı Məhəmməd Rza Pəhləvinin qərbyönlü və avtoritar hakimiyyətinə qarşı;
gənc mollalar xüsusilə Ayətullah Ruhullah Xomeyninin ətrafına toplaşmağa başladılar.
Xomeyni sürgün olunsa da, onun ideyaları hələ də İranın məscid və mədrəsələrində yayılırdı.
Xamneyi vilayətlərdə bu ideyaların sadiq sözçüsü oldu.
Xamneyi bu müddət ərzində dəfələrlə saxlanılıb, həbs edilib və sürgün edilib.
O, təbliğat kürsüsündə təkcə dini deyil, həm də siyasəti səsləndirdi;
“İslam sadəcə bir ibadət sistemi deyil, o, bir idarəetmə formasıdır. Əli Xamenei bu müddət ərzində silahlı mübarizədə iştirak etməyib.
Bununla belə, o, inqilabdan sonrakı qurumların yaradılmasında fəal rol oynamışdır:
O, İnqilab Şurasının üzvü olub, İslam Respublikası Partiyasını yaradıb və Xomeyninin kəşfiyyat şəbəkələrinin təşkilində rol oynayıb.
Yeni rejimdə Xomeyninin “dini rəhbərliyi” altında idarə olunan teokratiya quruldu, Xamneyi kimi şəxsiyyətlər isə sistemi kölgədən formalaşdıranlara çevrildi.
Əli Xamneyi inqilabdan sonra İranın siyasi tarixində dönüş nöqtəsi yaşadı: 1981-ci ildə 90 faiz səslə prezident oldu. Elə həmin il sui-qəsd nəticəsində sağ qolunu itirdi. Bu hücum onu xalqın gözündə “qiymətini ödəyən lider”ə çevirdi. O, 1980-ci illərdə Səddam Hüseynə qarşı qanlı müharibə zamanı ölkəni daxildən idarə edib. Lakin onun əsl yüksəlişi 1989-cu ildə Xomeyninin ölümü ilə baş verdi. 1989-cu ildə zəif dini liderliyinə baxmayaraq, Xomeyninin vəsiyyəti ilə o, “Ulu Öndər” elan edildi. Konstitusiya dəyişdi, sistem dəyişdi.
Əli Xamneyi indi İranda ən yüksək hakimiyyət idi.
Həmin illərdə hərbi və iqtisadi strukturlar yenidən quruldu.
İnqilab Keşikçiləri, kəşfiyyat, məhkəmə və media; hamısı bir-bir onun nəzarətinə keçdi.
Xamneyi artıq sadəcə ruhani lider deyildi, o, dövlətin özü idi.
2009-cu ildə “Yaşıl Hərəkat” dönüş nöqtəsi oldu. Milyonlarla insan seçkilərin saxtalaşdırıldığına inanaraq küçələrə axışıb. Xamenei qərarını verdi: “Sistem müqəddəsdir, müxalifət düşməndir”. Etirazlar yatırıldı, müxaliflər həbs edildi, internet məhdudlaşdırıldı. Bu illərdə İran Suriya vətəndaş müharibəsinə müdaxilə etdi; O, Yəməndə husilərə, Livanda Hizbullaha, Qəzzada HƏMAS-a dəstək verib.
Xamneyinin qurduğu xarici siyasət “müqavimət oxu” ətrafında formalaşıb.
2003-cü ildə o, “nüvə silahı haramdır” fətvası verdi. Bununla belə, İranın nüvə proqramı davam edirdi. Sanksiyalar, iqtisadi çöküş, insanların dolanışıq qayğıları... Bütün bunlara baxmayaraq, Xamneyi geri çəkilmədi.
2023-cü ildə Mahsa Aminin ölümündən sonra küçələr yenidən doldu. Qadınlar hicablarını yandırdılar, gənclər rejimə meydan oxudular.
2025-ci ilin iyununda bölgə yenidən müharibə astanasındadır. Beynəlxalq ictimaiyyət isə hələ də eyni addan danışır: Ayətullah Əli Xamenei.
aia.az
Tərcümə şöbəsi
Məlumatlanmaq üçün Facebook səhifəmizi
Digər xəbərlər
Tarix: 18-06-2025 | Saat: 21:20
Bölmə:Özəl | çapa göndər
Bu gün İranın xarici siyasətindən tutmuş daxili təhlükəsizlik strategiyalarına, nüvə proqramından sosial quruluşuna qədər hər bir sahəsinə təsirini davam etdirən Əli Xamenei kimdir? Gəlin İranın dini lideri Xamneyinin inqilab illərindən bu günə qədər olan hekayəsinə daha yaxından nəzər salaq...İyun 2025... Yaxın Şərq yenidən müharibədədir. İsrail döyüş təyyarələri Tehranın ətrafındakı strateji nöqtələri hədəfə alır... İran artıq zərər gördüyü yerdə İsrailə zərər verməyə çalışır. Beynəlxalq agentliklər yalnız bir addan danışırlar: Ayətullah Əli Xamenei.
Yaxşı, bu adam kimdir?
Sui-qəsd siyahılarının başında olan ad... Gəlin İranın dini lideri Xamneyinin inqilab illərindən bu günə qədər olan hekayəsinə daha yaxından nəzər salaq.
Əli Xamenei 1939-cu ildə Məşhəddə anadan olub. Onun atası hörmətli din alimi olub. Gənc yaşlarında Qum və Nəcəfdə aldığı təhsil onu klassik şiə üləma sinfinə daxil etdi. Amma onu minlərlə molladan fərqləndirən xütbələrindəki siyasi dil və güclü natiqlik idi.
1960-cı illərdə İran şahı Məhəmməd Rza Pəhləvinin qərbyönlü və avtoritar hakimiyyətinə qarşı;
gənc mollalar xüsusilə Ayətullah Ruhullah Xomeyninin ətrafına toplaşmağa başladılar.
Xomeyni sürgün olunsa da, onun ideyaları hələ də İranın məscid və mədrəsələrində yayılırdı.
Xamneyi vilayətlərdə bu ideyaların sadiq sözçüsü oldu.
Xamneyi bu müddət ərzində dəfələrlə saxlanılıb, həbs edilib və sürgün edilib.
O, təbliğat kürsüsündə təkcə dini deyil, həm də siyasəti səsləndirdi;
“İslam sadəcə bir ibadət sistemi deyil, o, bir idarəetmə formasıdır. Əli Xamenei bu müddət ərzində silahlı mübarizədə iştirak etməyib.
Bununla belə, o, inqilabdan sonrakı qurumların yaradılmasında fəal rol oynamışdır:
O, İnqilab Şurasının üzvü olub, İslam Respublikası Partiyasını yaradıb və Xomeyninin kəşfiyyat şəbəkələrinin təşkilində rol oynayıb.
Yeni rejimdə Xomeyninin “dini rəhbərliyi” altında idarə olunan teokratiya quruldu, Xamneyi kimi şəxsiyyətlər isə sistemi kölgədən formalaşdıranlara çevrildi.
Əli Xamneyi inqilabdan sonra İranın siyasi tarixində dönüş nöqtəsi yaşadı: 1981-ci ildə 90 faiz səslə prezident oldu. Elə həmin il sui-qəsd nəticəsində sağ qolunu itirdi. Bu hücum onu xalqın gözündə “qiymətini ödəyən lider”ə çevirdi. O, 1980-ci illərdə Səddam Hüseynə qarşı qanlı müharibə zamanı ölkəni daxildən idarə edib. Lakin onun əsl yüksəlişi 1989-cu ildə Xomeyninin ölümü ilə baş verdi. 1989-cu ildə zəif dini liderliyinə baxmayaraq, Xomeyninin vəsiyyəti ilə o, “Ulu Öndər” elan edildi. Konstitusiya dəyişdi, sistem dəyişdi.
Əli Xamneyi indi İranda ən yüksək hakimiyyət idi.
Həmin illərdə hərbi və iqtisadi strukturlar yenidən quruldu.
İnqilab Keşikçiləri, kəşfiyyat, məhkəmə və media; hamısı bir-bir onun nəzarətinə keçdi.
Xamneyi artıq sadəcə ruhani lider deyildi, o, dövlətin özü idi.
2009-cu ildə “Yaşıl Hərəkat” dönüş nöqtəsi oldu. Milyonlarla insan seçkilərin saxtalaşdırıldığına inanaraq küçələrə axışıb. Xamenei qərarını verdi: “Sistem müqəddəsdir, müxalifət düşməndir”. Etirazlar yatırıldı, müxaliflər həbs edildi, internet məhdudlaşdırıldı. Bu illərdə İran Suriya vətəndaş müharibəsinə müdaxilə etdi; O, Yəməndə husilərə, Livanda Hizbullaha, Qəzzada HƏMAS-a dəstək verib.
Xamneyinin qurduğu xarici siyasət “müqavimət oxu” ətrafında formalaşıb.
2003-cü ildə o, “nüvə silahı haramdır” fətvası verdi. Bununla belə, İranın nüvə proqramı davam edirdi. Sanksiyalar, iqtisadi çöküş, insanların dolanışıq qayğıları... Bütün bunlara baxmayaraq, Xamneyi geri çəkilmədi.
2023-cü ildə Mahsa Aminin ölümündən sonra küçələr yenidən doldu. Qadınlar hicablarını yandırdılar, gənclər rejimə meydan oxudular.
2025-ci ilin iyununda bölgə yenidən müharibə astanasındadır. Beynəlxalq ictimaiyyət isə hələ də eyni addan danışır: Ayətullah Əli Xamenei.
aia.az
Tərcümə şöbəsi
Məlumatlanmaq üçün Facebook səhifəmizi
Xəbəri paylaş
Digər xəbərlər
18-06-2025
