Alimlər Titanın səthindəki sirli çayların sirrini açdılar
Tarix: 21-04-2025 | Saat: 15:58
Bölmə:Özəl | çapa göndər
Braun Universitetindən Sem Birçin rəhbərlik etdiyi beynəlxalq alimlər qrupu 2006-cı ildən Titanı tədqiq edən Cassini missiyasının radar məlumatlarını təhlil edib.Onlar Yerin çaylarında və okeanlarında suyun metanla əvəz olunarsa, Yerin necə görünəcəyini təsəvvür etməyə imkan verən kompüter modeli yaradıblar.
Bu, tədqiqatçılara Titanın radar görüntülərində hansı landşaft xüsusiyyətlərinin aşkar oluna biləcəyini anlamağa kömək etdi. İş “Journal of Geophysical Research Planets” (JGRP) jurnalında dərc olunub. Titan Saturnun ən böyük peykidir və Günəş sistemində Yerdən başqa səthində mayelər axan yeganə göy cismidir. Bu çaylar və dənizlər su deyil, metan və etandan ibarətdir. Belə bir sistemdə çay deltalarının adi bir hadisə olduğu görünür.
Lakin yeni bir araşdırma göstərdi ki, geniş çay şəbəkəsinə baxmayaraq, Titan faktiki olaraq deltalardan məhrumdur. Bu, alimlər üçün gözlənilməz bir kəşf oldu və digər planetlərdə relyefin formalaşması ilə bağlı bir çox fikirləri şübhə altına aldı.
"Əgər Titanda Missisipinin ağzı qədər deltalar olsaydı, biz onları görərdik" dedi Birç.Lakin Titanın şəkillərinə baxdıqdan sonra alimlər cənub qütbünün yaxınlığında yalnız iki mümkün delta aşkar ediblər. Qalan çay mənsəblərində delta əmələ gəlməsi əlamətləri müşahidə edilməyib. Müqayisə üçün, Yer kürəsində demək olar ki, hər bir böyük çayın deltası var. Titanda belə çayların cəmi 1,3%-i var. Titanda niyə deltalar yoxdur? Alimlər hesab edirlər ki, səbəb dinamik olaraq dəyişən dəniz səviyyələri, güclü gelgit axınları və ya yaranmaqda olan deltaları “yuyan” və onların əmələ gəlməsinə mane olan küləklər ola bilər. Ancaq bu, yeganə sirr deyil. Tədqiqat həmçinin Titan dənizlərinin dibində mənşəyi hələ də bəlli olmayan dərin kanallar və sirli çökəklikləri üzə çıxarıb.
"Bu, heç də gözlədiyimiz deyil" dedi Birch. "Ancaq Titan bizi daim təəccübləndirir. Ona görə də elm üçün bu qədər maraqlıdır."
aia.az
Tərcümə şöbəsi
Məlumatlanmaq üçün Facebook səhifəmizi
Digər xəbərlər
Tarix: 21-04-2025 | Saat: 15:58
Bölmə:Özəl | çapa göndər
Braun Universitetindən Sem Birçin rəhbərlik etdiyi beynəlxalq alimlər qrupu 2006-cı ildən Titanı tədqiq edən Cassini missiyasının radar məlumatlarını təhlil edib.Onlar Yerin çaylarında və okeanlarında suyun metanla əvəz olunarsa, Yerin necə görünəcəyini təsəvvür etməyə imkan verən kompüter modeli yaradıblar.
Bu, tədqiqatçılara Titanın radar görüntülərində hansı landşaft xüsusiyyətlərinin aşkar oluna biləcəyini anlamağa kömək etdi. İş “Journal of Geophysical Research Planets” (JGRP) jurnalında dərc olunub. Titan Saturnun ən böyük peykidir və Günəş sistemində Yerdən başqa səthində mayelər axan yeganə göy cismidir. Bu çaylar və dənizlər su deyil, metan və etandan ibarətdir. Belə bir sistemdə çay deltalarının adi bir hadisə olduğu görünür.
Lakin yeni bir araşdırma göstərdi ki, geniş çay şəbəkəsinə baxmayaraq, Titan faktiki olaraq deltalardan məhrumdur. Bu, alimlər üçün gözlənilməz bir kəşf oldu və digər planetlərdə relyefin formalaşması ilə bağlı bir çox fikirləri şübhə altına aldı.
"Əgər Titanda Missisipinin ağzı qədər deltalar olsaydı, biz onları görərdik" dedi Birç.Lakin Titanın şəkillərinə baxdıqdan sonra alimlər cənub qütbünün yaxınlığında yalnız iki mümkün delta aşkar ediblər. Qalan çay mənsəblərində delta əmələ gəlməsi əlamətləri müşahidə edilməyib. Müqayisə üçün, Yer kürəsində demək olar ki, hər bir böyük çayın deltası var. Titanda belə çayların cəmi 1,3%-i var. Titanda niyə deltalar yoxdur? Alimlər hesab edirlər ki, səbəb dinamik olaraq dəyişən dəniz səviyyələri, güclü gelgit axınları və ya yaranmaqda olan deltaları “yuyan” və onların əmələ gəlməsinə mane olan küləklər ola bilər. Ancaq bu, yeganə sirr deyil. Tədqiqat həmçinin Titan dənizlərinin dibində mənşəyi hələ də bəlli olmayan dərin kanallar və sirli çökəklikləri üzə çıxarıb.
"Bu, heç də gözlədiyimiz deyil" dedi Birch. "Ancaq Titan bizi daim təəccübləndirir. Ona görə də elm üçün bu qədər maraqlıdır."
aia.az
Tərcümə şöbəsi
Məlumatlanmaq üçün Facebook səhifəmizi
Xəbəri paylaş
Digər xəbərlər
jpeg-1745242885.jpeg)
jpg-1745223480.jpg)
21-04-2025
