Azərbaycan: Yaşıl İqtisadiyyata keçid
Tarix: 28-10-2024 | Saat: 11:37
Bölmə:Özəl | çapa göndər
2024-cü il Azərbaycanda "Yaşıl iqtisadiyyat ili" elan olunmuşdur. Bu il ölkənin ekoloji davamlılığını artırmaq, enerji effektivliyini yüksəltmək və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadəni genişləndirmək məqsədini daşıyır. Yaşıl iqtisadiyyat, iqtisadi inkişafın ekoloji davamlılıqla birləşdirilməsi prinsipinə əsaslanır.
Azərbaycanın bərpa olunan enerji potensialı — günəş, külək və su enerjisi geniş şəkildə müzakirə olunur. Həmçinin enerji effektivliyinin artırılması, istehsal proseslərinin modernizasiyası və tullantıların idarə edilməsi kimi sahələrə də diqqət yetirilir. Ekoloji mühafizə və davamlı inkişaf təşəbbüsləri, yerli və beynəlxalq əməkdaşlıqların əhəmiyyəti vurğulanır.
Son illərdə qlobal miqyasda ekoloji problemlərin sürətlə artması və iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin daha qabarıq şəkildə hiss olunması dövlətləri davamlı inkişaf modelləri axtarışına sövq edir. Ətraf mühitin qorunması və iqtisadi inkişafın uyğunlaşdırılmasını hədəfləyən "yaşıl iqtisadiyyat" modeli, xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün gələcək nəsillərə daha təmiz və davamlı bir dünya təqdim etmək baxımından strateji əhəmiyyət kəsb edir. Yaşıl iqtisadiyyat, iqtisadi fəaliyyətlərin ətraf mühitə təsirlərini azaltmağı, bərpa olunan enerji mənbələrinin tətbiqini təşviq etməyi və resurslardan səmərəli istifadəni prioritetləşdirən iqtisadi sistemdir. Bu model, dövlətlərin iqtisadi inkişaf siyasətlərini ekoloji dayanıqlılıqla uyğunlaşdırmasına kömək edir və cəmiyyətlərə həm ekoloji, həm də iqtisadi faydalar təqdim edir.
Azərbaycan zəngin təbii resurslarına və əlverişli geosiyasi mövqeyinə malik ölkə olaraq, iqtisadiyyatını uzun müddət əsasən neft və qaz ehtiyatlarına dayandırmışdır. Bununla belə, neft sənayesinin davamlı böyüməsi ilə yanaşı, ətraf mühitə olan təsirlərin artması və qlobal enerji keçidinə olan tələbat Azərbaycanın yaşıl iqtisadiyyat yönümlü təşəbbüsləri qəbul etməsinə səbəb olmuşdur. 2024-cü ilin Azərbaycanda "Yaşıl İqtisadiyyat İli" elan edilməsi bu sahədə ciddi addımların atılacağının göstəricisidir və ölkənin uzunmüddətli inkişaf strategiyasının əsas elementlərindən birinə çevrilmişdir. Ölkəmiz, bu çərçivədə bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadənin genişləndirilməsini, sənaye və məişət sahələrində enerji səmərəliliyinin artırılmasını, tullantıların idarə edilməsini və ekoloji mühafizə sahəsində müxtəlif tədbirlərin həyata keçirilməsini hədəfləyir.
Bununla yanaşı, Azərbaycan, yaşıl iqtisadiyyat sahəsində özəl sektorun fəal iştirakını və vətəndaş cəmiyyətinin dəstəyini təşviq edir. Dövlət tərəfindən təqdim edilən subsidiyalar, vergi güzəştləri ilə bağlı atılan addımlar, cəmiyyətin yaşıl iqtisadiyyatın faydalarını mənimsəməsinə və bu sahədə aktiv iştirak etməsinə şərait yaradır. Dövlətlə yanaşı, özəl sektor və vətəndaş cəmiyyəti də yaşıl iqtisadiyyatın əsas inkişaf mənbələrindəndir. Şirkətlər, ekoloji məsuliyyətin artırılması və istehsal proseslərinin modernizasiyası istiqamətində innovativ yanaşmalar tətbiq edir, vətəndaşlar isə ekoloji təhsilin nəticəsində daha məlumatlı və məsuliyyətli davranışlar nümayiş etdirirlər.
Beynəlxalq səviyyədə yaşıl iqtisadiyyat təşəbbüsləri Azərbaycanın qlobal iqlim dəyişiklikləri ilə mübarizədə iştirakını da gücləndirir. Azərbaycan, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) “Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə” uyğun olaraq, ekoloji və iqtisadi tarazlığın qorunması üçün beynəlxalq əməkdaşlıqlar qurur və bir çox qlobal konvensiyalara qoşulur
Azərbaycanın coğrafi mövqeyi və təbii resursları ölkənin bərpa olunan enerji potensialını əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Ölkə, enerji keçidinə və təmiz enerjinin daha geniş tətbiqinə doğru addımlar ataraq ətraf mühitin qorunmasını və iqtisadiyyatın dayanıqlılığını təmin etməyi hədəfləyir. Azərbaycan dövləti 2024-cü il ərzində bərpa olunan enerji potensialından tam istifadə etmək və enerji təhlükəsizliyini gücləndirmək məqsədilə müxtəlif layihələr və təşəbbüslər həyata keçirir.
Azərbaycanın coğrafi müxtəlifliyi ölkədə bir çox növ bərpa olunan enerji mənbəyinin inkişaf etdirilməsi üçün əlverişlidir. Müxtəlif bölgələrdə fərqli enerji resurslarının güclü olması enerji mənbələrinin paylanmasında diversifikasiyaya şərait yaradır və bu da enerji təhlükəsizliyini artırmağa imkan verir.
Azərbaycanın əsas bərpa olunan enerji mənbələri üzrə resurs potensialı kifayət qədərdir. Günəş Enerjisi: Azərbaycan günəş enerjisindən istifadə üçün geniş potensiala malikdir, xüsusilə də ölkənin cənub və cənub-şərq hissələri bu baxımdan əlverişlidir. Cənub bölgəsində günəşli günlərin sayının yüksək olması bu resursdan enerji istehsalı üçün ideal şərait yaradır. Şərqi Zəngəzur və Qarabağ bölgələrinin də günəş enerjisi potensialının yüksək olduğu qeyd olunur. İqlim şəraiti bu bölgələrdə fotovoltaik günəş panellərinin səmərəli işləməsinə və iri günəş elektrik stansiyalarının qurulmasına əlverişli şərait yaradır.
Külək Enerjisi: Külək enerjisi Azərbaycanın bərpa olunan enerji strategiyasının əsas komponentlərindən biridir. Xəzər dənizi sahilində, xüsusilə Abşeron yarımadasında və yaxın ərazilərdə küləyin gücü orta illik göstəricilərdə yüksək olur, bu isə külək enerjisinin çıxarılmasına əlverişli şərait yaradır. Ənənəvi enerji mənbələrindən asılılığı azaltmaq üçün külək enerjisindən istifadə prioritet olaraq müəyyən edilmişdir. 2024-cü il üçün Azərbaycanın külək enerjisi potensialından tam istifadə etmək üçün yeni layihələr və təşəbbüslər planlaşdırılır.
Su Enerjisi: Ölkəmiz uzun müddətdir ki, hidroenerji resurslarından istifadə edir, lakin son illərdə bu sahədə müasir texnologiyaların tətbiqi ilə daha effektiv hasilat hədəflənir. Bölgədə yerləşən çaylar və su mənbələri, xüsusilə dağlıq ərazilərdə yerləşən çaylar, kiçik su elektrik stansiyalarının qurulması üçün əlverişlidir. Azərbaycanın hidroenerji potensialı enerji təchizatında əlavə dəstək rolunu oynayır, həmçinin karbon izinin azaldılmasına töhfə verir.
Bioenerji: Ölkəmiz kənd təsərrüfatı sahəsi üzrə geniş potensiala malik olduğu üçün bioenerji də perspektivli bir sahə hesab edilir. Kənd təsərrüfatı tullantılarının və digər bioresursların enerji istehsalında istifadəsi, həm tullantıların azaldılmasını, həm də enerji tələbatının qarşılanmasını təmin edir. Bioenerjinin inkişafı tullantıların təkrar istifadəsini və karbon qazı emissiyalarının azaldılmasını təmin edir, bu da yaşıl iqtisadiyyatın əsas məqsədlərinə uyğundur.
Azərbaycan dövləti bərpa olunan enerji sahəsindəki potensialdan tam istifadə etmək məqsədilə müxtəlif böyük layihələr həyata keçirir. Bu layihələr, ölkənin enerji təhlükəsizliyini gücləndirmək və ekoloji tarazlığı qorumaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. Hazırda icra edilən əsas layihələrdən biri "Qarabağ Yaşıl Enerji Zonası" layihəsidir. Bu layihə, Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadəyə yönəlmiş bir təşəbbüsdür və bölgənin yaşıl enerji mərkəzi kimi inkişaf etdirilməsini nəzərdə tutur. Layihənin əsas məqsədi, Qarabağ və ətraf bölgələrdə günəş və külək enerjisi parkları qurmaqla, bölgənin elektrik tələbatını təmiz enerji ilə təmin etməkdir.
Bundan əlavə, Abşeron yarımadasında külək enerjisindən istifadənin genişləndirilməsi məqsədilə yeni külək turbinləri quraşdırılır. Bakı yaxınlığında bir neçə günəş enerjisi stansiyası da fəaliyyət göstərir və bu, paytaxtın enerji ehtiyaclarının müəyyən hissəsini təmin edir.
Azərbaycanın yaşıl iqtisadiyyat istiqamətində atdığı addımlar yalnız cari layihələrlə məhdudlaşmır. Ölkəmiz, 2024-cü ildə və sonrakı illərdə bərpa olunan enerji potensialından daha da geniş istifadə etməyi və iqtisadi inkişafı ətraf mühitlə uyğunlaşdırmağı hədəfləyir. Bu məqsədlə enerji siyasəti çərçivəsində bərpa olunan enerji mənbələrinin ölkə enerjisindəki payını artırmaq üçün müxtəlif təşəbbüslər nəzərdə tutulmuşdur. Azərbaycanın yaxın gələcək üçün bərpa olunan enerji sahəsində əsas hədəflərindən biri, 2050-ci ilə qədər karbon emissiyasını sıfıra endirməkdir. Bu məqsədə çatmaq üçün həm texnoloji, həm də iqtisadi tədbirlər həyata keçiriləcək.
Enerji effektivliyi, yalnız enerji sərfiyyatını azaltmaqla kifayətlənmir, eyni zamanda ekoloji və iqtisadi səmərəliliyi artırmağa, enerji təhlükəsizliyini gücləndirməyə və xarici enerjidən asılılığı azaltmağa yönəlib. Azərbaycanın iqtisadiyyatı, əsasən neft və qaz sektoruna əsaslansa da, enerji effektivliyinin artırılması ölkənin iqtisadi diversifikasiya strategiyasının əsas komponentlərindən biridir. Dövlət, enerjinin səmərəli istifadəsi vasitəsilə enerji itkilərini minimuma endirmək və karbon izini azaltmaq üçün müxtəlif proqramlar həyata keçirməyi hədəfləyir. Bu tədbirlər Azərbaycan üçün enerji xərclərini azaltmağa və ekoloji dayanıqlılığa töhfə verməyə imkan yaradır. Azərbaycanın enerji səmərəliliyini artırmaq üzrə gələcək hədəfləri, enerji istehlakı normativlərinin daha da təkmilləşdirilməsi və təmiz texnologiyaların daha geniş tətbiqini nəzərdə tutur.
Səbinə Rəhimova
Sveta Behbudova
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin nəzdində Sosial-İqtisadi Kollecin metodistləri
Məlumatlanmaq üçün Facebook səhifəmizi
Digər xəbərlər
Tarix: 28-10-2024 | Saat: 11:37
Bölmə:Özəl | çapa göndər
2024-cü il Azərbaycanda "Yaşıl iqtisadiyyat ili" elan olunmuşdur. Bu il ölkənin ekoloji davamlılığını artırmaq, enerji effektivliyini yüksəltmək və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadəni genişləndirmək məqsədini daşıyır. Yaşıl iqtisadiyyat, iqtisadi inkişafın ekoloji davamlılıqla birləşdirilməsi prinsipinə əsaslanır.
Azərbaycanın bərpa olunan enerji potensialı — günəş, külək və su enerjisi geniş şəkildə müzakirə olunur. Həmçinin enerji effektivliyinin artırılması, istehsal proseslərinin modernizasiyası və tullantıların idarə edilməsi kimi sahələrə də diqqət yetirilir. Ekoloji mühafizə və davamlı inkişaf təşəbbüsləri, yerli və beynəlxalq əməkdaşlıqların əhəmiyyəti vurğulanır.
Son illərdə qlobal miqyasda ekoloji problemlərin sürətlə artması və iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin daha qabarıq şəkildə hiss olunması dövlətləri davamlı inkişaf modelləri axtarışına sövq edir. Ətraf mühitin qorunması və iqtisadi inkişafın uyğunlaşdırılmasını hədəfləyən "yaşıl iqtisadiyyat" modeli, xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün gələcək nəsillərə daha təmiz və davamlı bir dünya təqdim etmək baxımından strateji əhəmiyyət kəsb edir. Yaşıl iqtisadiyyat, iqtisadi fəaliyyətlərin ətraf mühitə təsirlərini azaltmağı, bərpa olunan enerji mənbələrinin tətbiqini təşviq etməyi və resurslardan səmərəli istifadəni prioritetləşdirən iqtisadi sistemdir. Bu model, dövlətlərin iqtisadi inkişaf siyasətlərini ekoloji dayanıqlılıqla uyğunlaşdırmasına kömək edir və cəmiyyətlərə həm ekoloji, həm də iqtisadi faydalar təqdim edir.
Azərbaycan zəngin təbii resurslarına və əlverişli geosiyasi mövqeyinə malik ölkə olaraq, iqtisadiyyatını uzun müddət əsasən neft və qaz ehtiyatlarına dayandırmışdır. Bununla belə, neft sənayesinin davamlı böyüməsi ilə yanaşı, ətraf mühitə olan təsirlərin artması və qlobal enerji keçidinə olan tələbat Azərbaycanın yaşıl iqtisadiyyat yönümlü təşəbbüsləri qəbul etməsinə səbəb olmuşdur. 2024-cü ilin Azərbaycanda "Yaşıl İqtisadiyyat İli" elan edilməsi bu sahədə ciddi addımların atılacağının göstəricisidir və ölkənin uzunmüddətli inkişaf strategiyasının əsas elementlərindən birinə çevrilmişdir. Ölkəmiz, bu çərçivədə bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadənin genişləndirilməsini, sənaye və məişət sahələrində enerji səmərəliliyinin artırılmasını, tullantıların idarə edilməsini və ekoloji mühafizə sahəsində müxtəlif tədbirlərin həyata keçirilməsini hədəfləyir.
Bununla yanaşı, Azərbaycan, yaşıl iqtisadiyyat sahəsində özəl sektorun fəal iştirakını və vətəndaş cəmiyyətinin dəstəyini təşviq edir. Dövlət tərəfindən təqdim edilən subsidiyalar, vergi güzəştləri ilə bağlı atılan addımlar, cəmiyyətin yaşıl iqtisadiyyatın faydalarını mənimsəməsinə və bu sahədə aktiv iştirak etməsinə şərait yaradır. Dövlətlə yanaşı, özəl sektor və vətəndaş cəmiyyəti də yaşıl iqtisadiyyatın əsas inkişaf mənbələrindəndir. Şirkətlər, ekoloji məsuliyyətin artırılması və istehsal proseslərinin modernizasiyası istiqamətində innovativ yanaşmalar tətbiq edir, vətəndaşlar isə ekoloji təhsilin nəticəsində daha məlumatlı və məsuliyyətli davranışlar nümayiş etdirirlər.
Beynəlxalq səviyyədə yaşıl iqtisadiyyat təşəbbüsləri Azərbaycanın qlobal iqlim dəyişiklikləri ilə mübarizədə iştirakını da gücləndirir. Azərbaycan, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) “Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə” uyğun olaraq, ekoloji və iqtisadi tarazlığın qorunması üçün beynəlxalq əməkdaşlıqlar qurur və bir çox qlobal konvensiyalara qoşulur
Azərbaycanın coğrafi mövqeyi və təbii resursları ölkənin bərpa olunan enerji potensialını əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Ölkə, enerji keçidinə və təmiz enerjinin daha geniş tətbiqinə doğru addımlar ataraq ətraf mühitin qorunmasını və iqtisadiyyatın dayanıqlılığını təmin etməyi hədəfləyir. Azərbaycan dövləti 2024-cü il ərzində bərpa olunan enerji potensialından tam istifadə etmək və enerji təhlükəsizliyini gücləndirmək məqsədilə müxtəlif layihələr və təşəbbüslər həyata keçirir.
Azərbaycanın coğrafi müxtəlifliyi ölkədə bir çox növ bərpa olunan enerji mənbəyinin inkişaf etdirilməsi üçün əlverişlidir. Müxtəlif bölgələrdə fərqli enerji resurslarının güclü olması enerji mənbələrinin paylanmasında diversifikasiyaya şərait yaradır və bu da enerji təhlükəsizliyini artırmağa imkan verir.
Azərbaycanın əsas bərpa olunan enerji mənbələri üzrə resurs potensialı kifayət qədərdir. Günəş Enerjisi: Azərbaycan günəş enerjisindən istifadə üçün geniş potensiala malikdir, xüsusilə də ölkənin cənub və cənub-şərq hissələri bu baxımdan əlverişlidir. Cənub bölgəsində günəşli günlərin sayının yüksək olması bu resursdan enerji istehsalı üçün ideal şərait yaradır. Şərqi Zəngəzur və Qarabağ bölgələrinin də günəş enerjisi potensialının yüksək olduğu qeyd olunur. İqlim şəraiti bu bölgələrdə fotovoltaik günəş panellərinin səmərəli işləməsinə və iri günəş elektrik stansiyalarının qurulmasına əlverişli şərait yaradır.
Külək Enerjisi: Külək enerjisi Azərbaycanın bərpa olunan enerji strategiyasının əsas komponentlərindən biridir. Xəzər dənizi sahilində, xüsusilə Abşeron yarımadasında və yaxın ərazilərdə küləyin gücü orta illik göstəricilərdə yüksək olur, bu isə külək enerjisinin çıxarılmasına əlverişli şərait yaradır. Ənənəvi enerji mənbələrindən asılılığı azaltmaq üçün külək enerjisindən istifadə prioritet olaraq müəyyən edilmişdir. 2024-cü il üçün Azərbaycanın külək enerjisi potensialından tam istifadə etmək üçün yeni layihələr və təşəbbüslər planlaşdırılır.
Su Enerjisi: Ölkəmiz uzun müddətdir ki, hidroenerji resurslarından istifadə edir, lakin son illərdə bu sahədə müasir texnologiyaların tətbiqi ilə daha effektiv hasilat hədəflənir. Bölgədə yerləşən çaylar və su mənbələri, xüsusilə dağlıq ərazilərdə yerləşən çaylar, kiçik su elektrik stansiyalarının qurulması üçün əlverişlidir. Azərbaycanın hidroenerji potensialı enerji təchizatında əlavə dəstək rolunu oynayır, həmçinin karbon izinin azaldılmasına töhfə verir.
Bioenerji: Ölkəmiz kənd təsərrüfatı sahəsi üzrə geniş potensiala malik olduğu üçün bioenerji də perspektivli bir sahə hesab edilir. Kənd təsərrüfatı tullantılarının və digər bioresursların enerji istehsalında istifadəsi, həm tullantıların azaldılmasını, həm də enerji tələbatının qarşılanmasını təmin edir. Bioenerjinin inkişafı tullantıların təkrar istifadəsini və karbon qazı emissiyalarının azaldılmasını təmin edir, bu da yaşıl iqtisadiyyatın əsas məqsədlərinə uyğundur.
Azərbaycan dövləti bərpa olunan enerji sahəsindəki potensialdan tam istifadə etmək məqsədilə müxtəlif böyük layihələr həyata keçirir. Bu layihələr, ölkənin enerji təhlükəsizliyini gücləndirmək və ekoloji tarazlığı qorumaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. Hazırda icra edilən əsas layihələrdən biri "Qarabağ Yaşıl Enerji Zonası" layihəsidir. Bu layihə, Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadəyə yönəlmiş bir təşəbbüsdür və bölgənin yaşıl enerji mərkəzi kimi inkişaf etdirilməsini nəzərdə tutur. Layihənin əsas məqsədi, Qarabağ və ətraf bölgələrdə günəş və külək enerjisi parkları qurmaqla, bölgənin elektrik tələbatını təmiz enerji ilə təmin etməkdir.
Bundan əlavə, Abşeron yarımadasında külək enerjisindən istifadənin genişləndirilməsi məqsədilə yeni külək turbinləri quraşdırılır. Bakı yaxınlığında bir neçə günəş enerjisi stansiyası da fəaliyyət göstərir və bu, paytaxtın enerji ehtiyaclarının müəyyən hissəsini təmin edir.
Azərbaycanın yaşıl iqtisadiyyat istiqamətində atdığı addımlar yalnız cari layihələrlə məhdudlaşmır. Ölkəmiz, 2024-cü ildə və sonrakı illərdə bərpa olunan enerji potensialından daha da geniş istifadə etməyi və iqtisadi inkişafı ətraf mühitlə uyğunlaşdırmağı hədəfləyir. Bu məqsədlə enerji siyasəti çərçivəsində bərpa olunan enerji mənbələrinin ölkə enerjisindəki payını artırmaq üçün müxtəlif təşəbbüslər nəzərdə tutulmuşdur. Azərbaycanın yaxın gələcək üçün bərpa olunan enerji sahəsində əsas hədəflərindən biri, 2050-ci ilə qədər karbon emissiyasını sıfıra endirməkdir. Bu məqsədə çatmaq üçün həm texnoloji, həm də iqtisadi tədbirlər həyata keçiriləcək.
Enerji effektivliyi, yalnız enerji sərfiyyatını azaltmaqla kifayətlənmir, eyni zamanda ekoloji və iqtisadi səmərəliliyi artırmağa, enerji təhlükəsizliyini gücləndirməyə və xarici enerjidən asılılığı azaltmağa yönəlib. Azərbaycanın iqtisadiyyatı, əsasən neft və qaz sektoruna əsaslansa da, enerji effektivliyinin artırılması ölkənin iqtisadi diversifikasiya strategiyasının əsas komponentlərindən biridir. Dövlət, enerjinin səmərəli istifadəsi vasitəsilə enerji itkilərini minimuma endirmək və karbon izini azaltmaq üçün müxtəlif proqramlar həyata keçirməyi hədəfləyir. Bu tədbirlər Azərbaycan üçün enerji xərclərini azaltmağa və ekoloji dayanıqlılığa töhfə verməyə imkan yaradır. Azərbaycanın enerji səmərəliliyini artırmaq üzrə gələcək hədəfləri, enerji istehlakı normativlərinin daha da təkmilləşdirilməsi və təmiz texnologiyaların daha geniş tətbiqini nəzərdə tutur.
Səbinə Rəhimova
Sveta Behbudova
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin nəzdində Sosial-İqtisadi Kollecin metodistləri
Məlumatlanmaq üçün Facebook səhifəmizi
Xəbəri paylaş
Digər xəbərlər
07-01-2025
