Özbəkistan müstəqilliyinin 34-cü ildönümünü qeyd edir
Tarix: 01-09-2025 | Saat: 14:01
Bölmə:Özəl | çapa göndər
Mərkəzi Asiyanın ən sıx əhalisi olan Özbəkistan Sovet İttifaqının dağılmasından sonra müstəqilliyinin 34-cü ildönümünü qeyd edir.
Əsrlər boyu Orta Asiyada qurulmuş Teymurilər, Xarəzmlər, Şeybanilər və Muğalların, eləcə də 19-cu əsrdə Çar Rusiyası tərəfindən devrilmiş Buxara Əmirliyi, Kokand və Xivə xanlıqlarının vətəni olan Özbəkistan 1991-ci il avqustun 31-də Sovet İttifaqının dağılmasından sonra müstəqilliyini elan etdi.
Özbəkistan Ali Soveti 1991-ci il avqustun 31-də Özbəkistanın Dövlət Müstəqilliyi haqqında qanun qəbul edərək sentyabrın 1-nin “Müstəqillik günü” kimi qeyd olunmasını elan edib.
Sovet dövründə əsl pambıq mərkəzi olan Özbəkistan müstəqillik əldə etdikdən sonra kənd təsərrüfatına əsaslanan iqtisadiyyatdan imtina edərək iqtisadiyyatını şaxələndirməyə başladı. Ənənəvi kənd təsərrüfatı və sənaye ilə yanaşı, ölkədə avtomobil, elektronika, toxuculuq, geyim, tekstil, qida, əczaçılıq, kimya, metallar, maşınqayırma, keramika və mədənçıxarma kimi sektorlar inkişaf etmiş, müxtəlif iqtisadi sektorlarda irəliləyişlər əldə edilmişdir.
Öz potensialından istifadə etmək üçün Özbəkistan öz tekstil sektorunun inkişafına xüsusi diqqət yetirib, pambıq ixracatçısı rolundan imtina edib və tekstil sektoruna əhəmiyyətli investisiyalar yatırıb. Müstəqilliyinin ilk illərində toxuculuq məhsulları idxal edən Özbəkistan hazırda əsas ixracatçıya çevrilib.
Mirziyoyev iqtisadi islahatlar, açıqlıq və mehriban qonşuluq siyasəti ilə yeni dövrə başladı.
Keçmiş Sovet İttifaqından müstəqilliyini elan edən Özbəkistana rəhbərlik edən prezident İslam Kərimov 27 il hakimiyyətdə olub. Bu dövrdə qapalı iqtisadi siyasət yürüdən Kərimov ölkənin xarici aləmə əhəmiyyətli dərəcədə açılmasını təmin edə bilmədi.
Rusiya, Çin və ABŞ kimi böyük dövlətlərlə məsafəli xarici siyasət yürüdən Özbəkistan sərhəd mübahisələri də daxil olmaqla, qonşu dövlətlərlə münasibətlərdə müəyyən çətinliklərlə üzləşib.
2016-cı ilin sentyabrında Kərimovun vəfatından sonra prezident seçilən Şavkat Mirziyoyev iqtisadi islahatlar, açıq diplomatiya və mehriban qonşuluq münasibətləri kimi təşəbbüslərlə ölkə tarixində yeni dövrə qədəm qoydu.
Öz səlahiyyət müddətinin ilk günündən xarici siyasətdə fəal diplomatiya aparan Mirziyoyev Özbəkistanın qonşu dövlətlərlə münasibətlərini yaxşılaşdırmağa çalışıb və bütün məsələləri, o cümlədən sərhəd məsələsini uğurla həll edib.
Keçmiş prezident Kərimovun dönəmində sonuncu dəfə 2001-ci ildə Türkdilli Dövlətlərin Dövlət Başçılarının Zirvə toplantısında spiker səviyyəsində iştirak edən Özbəkistan, Mirziyoyevin təyinatından sonra Türk Şurasına marağı yenidən canlandırdı və uzun müddətdən sonra ilk dəfə Türk Şurasının 2018-ci ildə Bişkekdə keçirilən toplantısında prezident səviyyəsində iştirak etdi.
Özbəkistan 2019-cu ildə şuraya üzv olub və 2022-ci ilin noyabrında Türk Dövlətləri Təşkilatının (TMT) yenidən qurulmuş Dövlət Başçıları Şurasının Zirvə toplantısına ev sahibliyi edib.
Mirziyoyevin təyin olunması ilə regionun bütün ölkələri ilə həmsərhəd olan Özbəkistan qarşılıqlı əməkdaşlığı inkişaf etdirməklə iki ölkə arasında etimad mühitinin yaradılmasına əhəmiyyətli töhfə vermiş və Mərkəzi Asiya Dövlət Başçılarının Məşvərət Şurasının yaradılmasına rəhbərlik etmişdir.
Müstəqillik İllərində ÜDM altı dəfədən çox artmışdır
Gənc işçi qüvvəsi və zəngin təbii sərvətləri ilə Özbəkistan son 10 ildə orta illik 6-8 faiz artımı ilə diqqət çəkib. Müstəqillik qazandıqdan sonra onun ümumi daxili məhsulu (ÜDM) altı dəfədən çox artmışdır.
Keçmiş Sovet İttifaqı dövründə Özbəkistanın ÜDM-i 1990-cı ildə 17,7 milyard dollar idi. Bu rəqəmin 2024-cü ildə 115 milyard dollara çatacağı, 2025-ci ilə qədər isə 130 milyard dollara çatacağı proqnozlaşdırılır.
364,5 ton qızılla Özbəkistan dünyanın ən böyük qızıl ehtiyatına malik ilk 20 ölkəsi sırasındadır. 2024-cü ildə hasil edilən təxminən 120 ton qızılla qızıl hasil edən ilk 10 ölkə arasındadır.
Uran ehtiyatlarına görə dünyada 11-ci, hasilata görə isə 7-ci yerdə olan ölkə ildə 4 ton uran istehsal edir.
Dünyanın ən böyük pambıq istehsalçılarından biri olan Özbəkistan ildə orta hesabla 3 milyon ton xam pambıq istehsal edir. Bu pambığın ixracı 2020-ci ildə dayandırıldı ki, hamısı yerli zavodlarda emal olunsun.
Özbəkistan hökuməti son illərdə açıqlıq siyasəti və investisiya mühitinin və turizm sektorunun inkişafı istiqamətində atdığı addımlarla adından söz etdirib.
Nəticədə 100-ə yaxın ölkəyə viza azadlığı və rahatlıq verən Özbəkistana gələn turistlərin sayı, xarici investisiyaların həcmi xeyli artıb. 2016-cı ildə təxminən 4 milyard dollar xarici investisiya cəlb edən Özbəkistanın son səkkiz ildə bu rəqəmi 8,5 dəfə artıraraq 2024-cü ildə 34 milyard dollara çatacağı proqnozlaşdırılır.
Hökumət turizm sahəsində də mühüm addımlar atıb və nəticədə 2016-cı ildəki 2 milyondan çox turist Özbəkistana 2024-cü ildə 7 milyondan çox turist gəlib.
aia.az
Tərcümə şöbəsi
Məlumatlanmaq üçün Facebook səhifəmizi
Digər xəbərlər
Tarix: 01-09-2025 | Saat: 14:01
Bölmə:Özəl | çapa göndər
Mərkəzi Asiyanın ən sıx əhalisi olan Özbəkistan Sovet İttifaqının dağılmasından sonra müstəqilliyinin 34-cü ildönümünü qeyd edir.
Əsrlər boyu Orta Asiyada qurulmuş Teymurilər, Xarəzmlər, Şeybanilər və Muğalların, eləcə də 19-cu əsrdə Çar Rusiyası tərəfindən devrilmiş Buxara Əmirliyi, Kokand və Xivə xanlıqlarının vətəni olan Özbəkistan 1991-ci il avqustun 31-də Sovet İttifaqının dağılmasından sonra müstəqilliyini elan etdi.
Özbəkistan Ali Soveti 1991-ci il avqustun 31-də Özbəkistanın Dövlət Müstəqilliyi haqqında qanun qəbul edərək sentyabrın 1-nin “Müstəqillik günü” kimi qeyd olunmasını elan edib.
Sovet dövründə əsl pambıq mərkəzi olan Özbəkistan müstəqillik əldə etdikdən sonra kənd təsərrüfatına əsaslanan iqtisadiyyatdan imtina edərək iqtisadiyyatını şaxələndirməyə başladı. Ənənəvi kənd təsərrüfatı və sənaye ilə yanaşı, ölkədə avtomobil, elektronika, toxuculuq, geyim, tekstil, qida, əczaçılıq, kimya, metallar, maşınqayırma, keramika və mədənçıxarma kimi sektorlar inkişaf etmiş, müxtəlif iqtisadi sektorlarda irəliləyişlər əldə edilmişdir.
Öz potensialından istifadə etmək üçün Özbəkistan öz tekstil sektorunun inkişafına xüsusi diqqət yetirib, pambıq ixracatçısı rolundan imtina edib və tekstil sektoruna əhəmiyyətli investisiyalar yatırıb. Müstəqilliyinin ilk illərində toxuculuq məhsulları idxal edən Özbəkistan hazırda əsas ixracatçıya çevrilib.
Mirziyoyev iqtisadi islahatlar, açıqlıq və mehriban qonşuluq siyasəti ilə yeni dövrə başladı.
Keçmiş Sovet İttifaqından müstəqilliyini elan edən Özbəkistana rəhbərlik edən prezident İslam Kərimov 27 il hakimiyyətdə olub. Bu dövrdə qapalı iqtisadi siyasət yürüdən Kərimov ölkənin xarici aləmə əhəmiyyətli dərəcədə açılmasını təmin edə bilmədi.
Rusiya, Çin və ABŞ kimi böyük dövlətlərlə məsafəli xarici siyasət yürüdən Özbəkistan sərhəd mübahisələri də daxil olmaqla, qonşu dövlətlərlə münasibətlərdə müəyyən çətinliklərlə üzləşib.
2016-cı ilin sentyabrında Kərimovun vəfatından sonra prezident seçilən Şavkat Mirziyoyev iqtisadi islahatlar, açıq diplomatiya və mehriban qonşuluq münasibətləri kimi təşəbbüslərlə ölkə tarixində yeni dövrə qədəm qoydu.
Öz səlahiyyət müddətinin ilk günündən xarici siyasətdə fəal diplomatiya aparan Mirziyoyev Özbəkistanın qonşu dövlətlərlə münasibətlərini yaxşılaşdırmağa çalışıb və bütün məsələləri, o cümlədən sərhəd məsələsini uğurla həll edib.
Keçmiş prezident Kərimovun dönəmində sonuncu dəfə 2001-ci ildə Türkdilli Dövlətlərin Dövlət Başçılarının Zirvə toplantısında spiker səviyyəsində iştirak edən Özbəkistan, Mirziyoyevin təyinatından sonra Türk Şurasına marağı yenidən canlandırdı və uzun müddətdən sonra ilk dəfə Türk Şurasının 2018-ci ildə Bişkekdə keçirilən toplantısında prezident səviyyəsində iştirak etdi.
Özbəkistan 2019-cu ildə şuraya üzv olub və 2022-ci ilin noyabrında Türk Dövlətləri Təşkilatının (TMT) yenidən qurulmuş Dövlət Başçıları Şurasının Zirvə toplantısına ev sahibliyi edib.
Mirziyoyevin təyin olunması ilə regionun bütün ölkələri ilə həmsərhəd olan Özbəkistan qarşılıqlı əməkdaşlığı inkişaf etdirməklə iki ölkə arasında etimad mühitinin yaradılmasına əhəmiyyətli töhfə vermiş və Mərkəzi Asiya Dövlət Başçılarının Məşvərət Şurasının yaradılmasına rəhbərlik etmişdir.
Müstəqillik İllərində ÜDM altı dəfədən çox artmışdır
Gənc işçi qüvvəsi və zəngin təbii sərvətləri ilə Özbəkistan son 10 ildə orta illik 6-8 faiz artımı ilə diqqət çəkib. Müstəqillik qazandıqdan sonra onun ümumi daxili məhsulu (ÜDM) altı dəfədən çox artmışdır.
Keçmiş Sovet İttifaqı dövründə Özbəkistanın ÜDM-i 1990-cı ildə 17,7 milyard dollar idi. Bu rəqəmin 2024-cü ildə 115 milyard dollara çatacağı, 2025-ci ilə qədər isə 130 milyard dollara çatacağı proqnozlaşdırılır.
364,5 ton qızılla Özbəkistan dünyanın ən böyük qızıl ehtiyatına malik ilk 20 ölkəsi sırasındadır. 2024-cü ildə hasil edilən təxminən 120 ton qızılla qızıl hasil edən ilk 10 ölkə arasındadır.
Uran ehtiyatlarına görə dünyada 11-ci, hasilata görə isə 7-ci yerdə olan ölkə ildə 4 ton uran istehsal edir.
Dünyanın ən böyük pambıq istehsalçılarından biri olan Özbəkistan ildə orta hesabla 3 milyon ton xam pambıq istehsal edir. Bu pambığın ixracı 2020-ci ildə dayandırıldı ki, hamısı yerli zavodlarda emal olunsun.
Özbəkistan hökuməti son illərdə açıqlıq siyasəti və investisiya mühitinin və turizm sektorunun inkişafı istiqamətində atdığı addımlarla adından söz etdirib.
Nəticədə 100-ə yaxın ölkəyə viza azadlığı və rahatlıq verən Özbəkistana gələn turistlərin sayı, xarici investisiyaların həcmi xeyli artıb. 2016-cı ildə təxminən 4 milyard dollar xarici investisiya cəlb edən Özbəkistanın son səkkiz ildə bu rəqəmi 8,5 dəfə artıraraq 2024-cü ildə 34 milyard dollara çatacağı proqnozlaşdırılır.
Hökumət turizm sahəsində də mühüm addımlar atıb və nəticədə 2016-cı ildəki 2 milyondan çox turist Özbəkistana 2024-cü ildə 7 milyondan çox turist gəlib.
aia.az
Tərcümə şöbəsi
Məlumatlanmaq üçün Facebook səhifəmizi
Xəbəri paylaş
Digər xəbərlər
01-09-2025
