Sözün sütunu...- Fuad Biləsuvarlı yazır
Tarix: 15-08-2025 | Saat: 15:02
Bölmə:Özəl | çapa göndər
Bəxtiyar Vahabzadə - 100
O, şair, alim, ədəbiyyatşünas, ictimai xadim, öz xalqını, millətini, vətənini, doğulduğu torpağı canından çox sevən bir yüksək ziyalı, əsl vətəndaş idi.
Bu təyinatlar sadəcə titul deyildi onun üçün — ruhunun ifadəsi, ömrünün yükü, millətinin ehtiyac duyduğu aydınlıq idi. Hər bir sifət onun həyatından süzülüb gəlmişdi, kitab olmadan oxunan bir həyat dərsi kimi.
Söhbət Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Bəxtiyar Vahabzadədən gedir.
Vahabzadə təkcə yazmırdı — yaşayırdı. Misraları kağız üzərində donmurdu, xalqın dilində, könlündə hərəkət edirdi. O, qələmi ilə cəmiyyətin damarını tutan nadir sənətkarlardandı.
Bu böyük söz ustası haqqında ilini xatırlamadığım bir dostluq yazısı oxumuşdum, indiyə qədər unuda bilmirəm:
-- Bəxtiyaram, iki fəxri adım var,
Şair Bəxtiyaram, alim Bəxtiyar.
Qatlayıb dizinin altına qoyar,
Alim Bəxtiyarı şair Bəxtiyar...
Bu misralar o qədər içdən idi ki, sanki bir xalqın sevdasını tək nəfəsə sığışdırmışdı. Şairlik onun ruhunun səsi, alimlik isə bu səsin dərinliyi idi. Vahabzadənin özünü təyin etməsi — həm zarafat, həm fəlsəfə idi.
Həqiqətən heç bir fəaliyyəti onun şairliyini üstələyə bilmirdi. O, hər bir şeirini ürək yanğısı, torpağa, Vətənə məhəbbət hissi ilə yazırdı.
-- Yaşamaq yanmaqdır, yanasan gərək,
Həyatın mənası məncə bundadır.
Şam əgər yanmırsa, yaşamır demək
Onun yaşamağı yanmağındadır.
Bu misralarda Vahabzadə sadəcə poetik fikri çatdırmır — həyat fəlsəfəsini deyir. O, yaşamı sadə bir şamla izah edir, amma bu şam, yanan zaman ətrafını aydınladır. Hər ömür bir məna daşımalıdır, özünü fəda etmədən anlam olmaz.
Şairin vətəndaşlıq duyğusu çox güclü idi. Və bu duyğu onun bütün yaradıcılığından qırmızı xətlə keçərdi.
O, vətəndaşlıq deyərkən pasport və sənəddən danışmırdı — bu söz onun üçün ruhun doğma torpaqla qovuşması idi. O, millətin vicdanı idi, xalqın səsi ilə danışırdı, tarixin yükünü misraya daşıyırdı.
-- Vətəndaş!
Nə gözəl səslənir bu söz
Vətən əbədidir.
Gedəriyik biz
İnsan qüdrətlidir öz vətənində.
Bilirik, dünyaya biz niyə gəldik
O bizi yaradan
Biz ona bəndə
Yaradan uğurunda ölməyə gəldik...
Bu misralar sanki dualaşır. Ədəbi dillə vətən sevgisi Tanrı sevgisinə çevrilir. Şairin içindəki vətəndaşlığa Tanrıya bağlılıq qarışır — qəlbindəki millət eşqi səmaya yüksəlir. Həm yerdə, həm göydə vətən anlayışı.
Unudulmaz şairin ötən əsrin 80-ci illərində işıq üzü görmüş seçilmiş əsərlərinin birinci cildini vərəqləyirəm.
Hər şeirdə şairin ürək döyüntülərini, həyata münasibətini duyuram. "Ana dili" şeirini çox oxumuşam. Bir də oxudum və qürur hissi keçirdim.
Əslində bu şeir təkcə dilə sevgini deyil, yaddaşa hopan bir xalq tarixini söyləyir. Ana dili şair üçün genetik koddur — ana laylasıyla qulağa süzülən, ruhda kök atan bir irs.
-- Dil açanda ilk dəfə ana söyləyirik biz,
"Ana dili" adlanır bizim ilk dərsliyimiz.
İlk mahnımız -- laylanı anamız öz südüylə
İçirir ruhumuza bu dildə gilə-gilə...
Bu misralar insanın ömür kitabının ilk səhifəsidir. Dil burada sadəcə kommunikasiya aləti deyil, mənəvi ana qucağıdır. Şair dilin ana südü ilə içimizə hopduğunu yazır — bu, poetik duyğunun zirvəsidir.
Və sonda şairin hikmətli qənaəti:
-- Bu dil əcdadımızın bizə qoyub getdiyi
Ən qiymətli mirasdır: onu gözlərimiz tək
qoruyub, nəsillərə bir də hədiyyə verək!
Burada isə şair gələcək üçün məsuliyyəti dilə gətirir. Dili göz kimi qorumaq — sadəcə gözəlliyə yox, irsə, kimliyə xidmət etməkdir. Bu, poetik vəsiyyətnamədir, gələcək nəsillərə əmanətdir.
"Sərhəd ağacları" şeiri çox təsirlidir.
Axı, insanları bir-birindən ayıran, keçilməz və diqqətlə qorunan bu sərhəd ağaclarını kim sevir ki... Şair isə bu hissləri belə qələmə alır, təsirli, poetik bir dildə:
- Meşədə vüqarlı bir ağac ikən
İstərdi insana o, yoldaş olsun
Yoxsulun evində ya bir pilləkan
Ya dəhrə bir sapı, ya bir xış olsun
Taleyi başqa şey göstərdi ona
Sədd oldu o, insan arzularına...
Bu misralar sadəcə bir ağacın taleyindən danışmır — insanın özünün də tale yolunu göstərir. Şairin metaforası, təbiətin insanla birgə yaşamaq istəyinin qarşısını alan süni ayrılıqların poetik fəryadıdır. Ağac vətəndaş olmaq, xalqın içində yaşamaq istəyir — amma onu sərhədə çevirirlər. Bu bir yanğıdır: həm ağac üçün, həm insan üçün.
Uca tanrının hər birimizə bəxş etdiyi ömür payını hərə bir cür yaşayır.
Kimi heç olmamış kimi, yox olub, gedir. Kimisə ürəklərdə dərin, silinməz izlər qoyub gedir. Şair həmin anları belə mənalandırır.
Burada insanın ömrünə verilən ilahi pay əmanət kimi görülür. Vahabzadə bu ömür payını passiv bir zaman vahidi kimi yox, şəxsiyyətin izi, ruhunun ətri kimi yozur. Kimiləri ömrün içindən səssizcə keçib gedir, kimiləri isə öz ruhlarını cəmiyyətin yaddaşına həkk edir.
Bu sətirlərdə ömrün miqyası illərlə yox, izlə ölçülür. Vahabzadə burada sadəcə ömür deyil, yaddaşdan keçən izləri poetikləşdirir — bəziləri torpaq qədər sakit gedir, bəziləri dağ kimi qalır. Həyat sadəcə yaşamaq deyil, yaşanmaqdır — iz buraxmaqdır, ürəkdə qalmaqdır.
Və bu məna dərinliyini belə misralarla cilalayır:
-- "Bu dünya beş gündür" -- deyib hər yerdə,
Sağ ikən qəbirdə uzanan da var.
Öz alın təriylə bircə ömürdə,
Yüz insan ömrünü qazanan da var.
Burada həyat sadəcə sürəklə deyil, iradə ilə ölçülür. Qəbirdə sağ ikən uzananlar — həyatdan imtina edənlərdir, Vahabzadəyə görə. Bunu deməklə, o, bizi silkələyir, ömürün sadəcə bioloji varlıq deyil, mənəvi fəaliyyət olduğunu xatırladır. Öz alın təriylə yüz insanın yükünü daşıyanlar isə millətin onurğasıdır — görünməz güc sahibləri, dərin iz buraxanlar.
Özündən razılıq bu yolu tutan hər bir insan üçün açıq-aşkar bəladır.
Belələrinin sonu xoşa gələn olmur. Necə deyərlər, "birinci addımda lovğalananlar, ikinci addımda yıxılırlar..."
Bu ifadələrdə xalqın yüzillik təcrübəsi, həyatın sınanmış dərsləri səslənir. Özündən razılıq — insanın özünü şişirdərək öz ruhundan uzaqlaşmasıdır. Vahabzadə isə bu uçuşun nə qədər təhlükəli olduğunu bilən nadir sənətkarlardandır. Onun təvazökarlığı sadəcə mənəvi keyfiyyət deyil, yaradıcılıq fəlsəfəsidir.
Ustad şairin isə bu vacib məsələdə mövqeyi tamam başqadır. "Özümdən narazıyam" şeirində şair yazır:
-- Bizim sənət dünyasının,
Qırıq telli sazıyam.
Bircə ondan razıyam ki,
Özümdən narazıyam.
Bu misralar bir sənətkarın öz vicdanı ilə qarşılaşmasının təntənəsidir. “Qırıq telli saz” — həm simvolik, həm realist bir obrazdır. O, özünü kamil hesab etmir; əksinə, “qüsurlu” olduğunu qəbul edərək əsl kamilliyə doğru yol gedir. Bu, şairin öz sənətinə qarşı olan hörmətinin və məsuliyyətinin ən saf göstəricisidir.
Vahabzadə bu misralarla özündən razı olanlara poetik bir xəbərdarlıq edir — sənətkar hər zaman narazı olmalıdır ki, daha dərin, daha saf, daha doğru axtarışlara yönəlsin.
Bu narazılıq onun inkişaf mühərrikidir.
Hamımızın ilk dərsliyimiz, birinci "A" hərfini öyrəndiyimiz "Əlifba" kitabı.
İlk dəfə məktəbə qədəm qoyan fidan körpələrin ən qiymətli hədiyyəsi.
Bu sətirlərdə sadə bir kitabın arxasında bütöv bir həyat başlanğıcı, bir xalqın gələcək kodu dayanır. "Əlifba" sadəcə hərfləri öyrədən deyil, düşüncə tərzini formalaşdıran ilk addımdır — körpənin dil açdığı, fikrini yığmağa başladığı ilk qapı.
Bəxtiyar müəllim qocaman müəllim Ə.Hüseynovun 50 illik yubileyinə həsr etdiyi "Əlifba kitabı" şeirində belə yazır:
-- Bu sadə kitabı bir ildə yəqin,
Min kərə qapadın, bir kərə açdın.
Sən bu əlli ildə neçə körpənin,
Beynindən həyata pəncərə açdın.
Bu misralarda təkcə müəllimə yox, elmin işığına olan minnətdarlıq var. Hər qapadılan kitab, bir yeni fikirə yol açıb. Vahabzadə müəllimin misilsiz əməyini sadə sözlərlə elə ucaldır ki, biz onun fədakarlığını bir xalqın maariflənməsində görürük. Bu, təhsilin poetik qəhrəmanlığıdır.
Düz 65 il əvvəl şairin qələmə aldığı və kitabda yer almış "Səslər" şeiri də çox təsirlidir. İlk dəfə məktəbə qədəm qoyan Vətən övladına müraciətlə yazılan bu şeiri həyəcansız oxumaq olmur.
Bu şeirin gücü sadəcə nostalji hissindən doğmur — burada dilin uşağın ruhuna necə hopduğunu görürük. Şair körpə dilindən Vətənin harayını eşitməyi bacarır.
-- "A" -dan ana yazdıq, "b"dənsə baba,
"V-də Vətən yazdıq, "e"-dən el-oba.
Ana yurdumuzu bu səslərlə sən,
Ruhuna, qəlbinə həkk edəcəksən...
Bu misralar dilin səsinin Vətən səsi olduğunu göstərir. Hər hərf bir yaddaşdır, hər səslənən söz bir kimlikdir. Körpələr bu səslərlə öz xalqına, öz ruhuna toxunurlar. Dil burada öyrədilən deyil, yaşanılan bir mirasdır.
Bu ifadələrdə dilin mahiyyəti təkcə danışmaq üçün deyil — yaşamaq, hiss etmək və kimlik daşımaq üçündür. Vahabzadənin dilə olan bağlılığı onun hər şeirində, hər sətirində özünü göstərir. Hər səslənən heca sanki tarixdən gələn bir nəfəsdir. Körpə dodaqlarında "ana", "vətən", "el-oba" səsləndikcə bir xalqın ruhu oyanır.
Bu topluda şairin mahnılar bəstələnmiş şeirləri və beş poeması yer alıb.
Ümumiyyətlə, Xalq şairimiz Bəxtiyar Vahabzadə bütün yaradıcılığı boyu çox məhsuldar işləmişdir. 0, 70-dən artıq şeir kitabının, 2 monoqrafiyanın, 11 elmi - publisistik kitabın, 20 - dən artıq iri həcmli poemanın müəllifi olmuşdur.
Bu rəqəmlər sadəcə statistik deyil — bir ömrün misralarla tikilmiş abidəsidir. Hər kitab, hər poeması bir dövrün düşüncəsini, bir ruhun yanğısını əks etdirir. Bəxtiyar Vahabzadə təkcə yazan deyil, yaşayan bir qələm idi — zamanın sualını cavablayan, xalqın hissini dilləndirən bir sənətkar.
Əsərləri ingilis, fransız, alman, türk, fars, polyak, macar və ispan dillərində çap edilmişdir.
Bu isə onun sənətinin coğrafiyaları aşdığını, insani duyğuların dil baryerini keçdiyini sübut edir. Hər tərcümə olunan misrası elə bil başqa bir xalqın ruhuna çevrilir, Bəxtiyar adı beynəlxalq yaddaşa hopur. Bu, təkcə bir şairin uğuru deyil — Azərbaycan ədəbiyyatının dünya miqyasında tanınmasıdır.
Bu il sevimli mərhum şairimizin anadan olmasının 100 illik yubileyi qeyd olunacaq. Dövlət başçısı bu barədə mühüm Sərəncam imzalayıb. Həmin təntənəli günlərə isə çox qalmayıb.
Yubiley təkcə bir rəqəm deyil, bir dəyərləndirmədir. Bu il şairin anadan olmasının 100 illiyi qeyd ediləcək — bir əsrlik şeir, bir əsrlik vətəndaşlıq, bir əsrlik vicdan... Dövlət səviyyəsində qeyd olunması isə onun xalq şairi statusunun təkcə titul deyil, millət yaddaşında bir yer olduğunu göstərir.
Həmişə sevilən şairimiz Bəxtiyar Vahabzadə 84 yaşında dünyasını dəyişsə də, yüz minlərlə həvəskarlarının qəlbində əbədi yer tutmuşdur.
Ömür rəqəmlərlə bitə bilər, amma sevgi qəlblərdə davam edir. Vahabzadə təkcə bir ömrün deyil, bir millətin ruhunun şairidir. Onun misraları oxunduqca o yaşayır — qəzəbdə danışır, qürurda boylanır, dilin səsində əbədi qalır.
P.S. Bu yazım “Sözün sütunu” adını daşıyır. Çünki Bəxtiyar Vahabzadə sözü millətin dirəyi kimi yaşadan şair idi — onun hər misrası bir xalqın dayaq nöqtəsinə çevrilmişdi.
Əsərləri zamanın tozunu silib, ürəklərdə sabitləşən söz sütunları qurdu. O, Azərbaycan poeziyasının səsini dirəklərə çevirdi — düşməz, sınmaz, əbədi dayaq kimi...
Xalqın böyük şairi, böyük oğulu – cənnət məkanında rahat uyu. Qarabağın azadlığını görməsən də, bu gün ruhun çox sevdiyin o torpaqlarda azadlıqla dolaşır.
Müəllif: Fuad BİLƏSUVARLI, AYB və AJB üzvü, Prezident mükafatçısı, Həsən bəy Zərdabi mükafatçısı.
Məlumatlanmaq üçün Facebook səhifəmizi
Digər xəbərlər
Tarix: 15-08-2025 | Saat: 15:02
Bölmə:Özəl | çapa göndər
Bəxtiyar Vahabzadə - 100
O, şair, alim, ədəbiyyatşünas, ictimai xadim, öz xalqını, millətini, vətənini, doğulduğu torpağı canından çox sevən bir yüksək ziyalı, əsl vətəndaş idi.
Bu təyinatlar sadəcə titul deyildi onun üçün — ruhunun ifadəsi, ömrünün yükü, millətinin ehtiyac duyduğu aydınlıq idi. Hər bir sifət onun həyatından süzülüb gəlmişdi, kitab olmadan oxunan bir həyat dərsi kimi.
Söhbət Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Bəxtiyar Vahabzadədən gedir.
Vahabzadə təkcə yazmırdı — yaşayırdı. Misraları kağız üzərində donmurdu, xalqın dilində, könlündə hərəkət edirdi. O, qələmi ilə cəmiyyətin damarını tutan nadir sənətkarlardandı.
Bu böyük söz ustası haqqında ilini xatırlamadığım bir dostluq yazısı oxumuşdum, indiyə qədər unuda bilmirəm:
-- Bəxtiyaram, iki fəxri adım var,
Şair Bəxtiyaram, alim Bəxtiyar.
Qatlayıb dizinin altına qoyar,
Alim Bəxtiyarı şair Bəxtiyar...
Bu misralar o qədər içdən idi ki, sanki bir xalqın sevdasını tək nəfəsə sığışdırmışdı. Şairlik onun ruhunun səsi, alimlik isə bu səsin dərinliyi idi. Vahabzadənin özünü təyin etməsi — həm zarafat, həm fəlsəfə idi.
Həqiqətən heç bir fəaliyyəti onun şairliyini üstələyə bilmirdi. O, hər bir şeirini ürək yanğısı, torpağa, Vətənə məhəbbət hissi ilə yazırdı.
-- Yaşamaq yanmaqdır, yanasan gərək,
Həyatın mənası məncə bundadır.
Şam əgər yanmırsa, yaşamır demək
Onun yaşamağı yanmağındadır.
Bu misralarda Vahabzadə sadəcə poetik fikri çatdırmır — həyat fəlsəfəsini deyir. O, yaşamı sadə bir şamla izah edir, amma bu şam, yanan zaman ətrafını aydınladır. Hər ömür bir məna daşımalıdır, özünü fəda etmədən anlam olmaz.
Şairin vətəndaşlıq duyğusu çox güclü idi. Və bu duyğu onun bütün yaradıcılığından qırmızı xətlə keçərdi.
O, vətəndaşlıq deyərkən pasport və sənəddən danışmırdı — bu söz onun üçün ruhun doğma torpaqla qovuşması idi. O, millətin vicdanı idi, xalqın səsi ilə danışırdı, tarixin yükünü misraya daşıyırdı.
-- Vətəndaş!
Nə gözəl səslənir bu söz
Vətən əbədidir.
Gedəriyik biz
İnsan qüdrətlidir öz vətənində.
Bilirik, dünyaya biz niyə gəldik
O bizi yaradan
Biz ona bəndə
Yaradan uğurunda ölməyə gəldik...
Bu misralar sanki dualaşır. Ədəbi dillə vətən sevgisi Tanrı sevgisinə çevrilir. Şairin içindəki vətəndaşlığa Tanrıya bağlılıq qarışır — qəlbindəki millət eşqi səmaya yüksəlir. Həm yerdə, həm göydə vətən anlayışı.
Unudulmaz şairin ötən əsrin 80-ci illərində işıq üzü görmüş seçilmiş əsərlərinin birinci cildini vərəqləyirəm.
Hər şeirdə şairin ürək döyüntülərini, həyata münasibətini duyuram. "Ana dili" şeirini çox oxumuşam. Bir də oxudum və qürur hissi keçirdim.
Əslində bu şeir təkcə dilə sevgini deyil, yaddaşa hopan bir xalq tarixini söyləyir. Ana dili şair üçün genetik koddur — ana laylasıyla qulağa süzülən, ruhda kök atan bir irs.
-- Dil açanda ilk dəfə ana söyləyirik biz,
"Ana dili" adlanır bizim ilk dərsliyimiz.
İlk mahnımız -- laylanı anamız öz südüylə
İçirir ruhumuza bu dildə gilə-gilə...
Bu misralar insanın ömür kitabının ilk səhifəsidir. Dil burada sadəcə kommunikasiya aləti deyil, mənəvi ana qucağıdır. Şair dilin ana südü ilə içimizə hopduğunu yazır — bu, poetik duyğunun zirvəsidir.
Və sonda şairin hikmətli qənaəti:
-- Bu dil əcdadımızın bizə qoyub getdiyi
Ən qiymətli mirasdır: onu gözlərimiz tək
qoruyub, nəsillərə bir də hədiyyə verək!
Burada isə şair gələcək üçün məsuliyyəti dilə gətirir. Dili göz kimi qorumaq — sadəcə gözəlliyə yox, irsə, kimliyə xidmət etməkdir. Bu, poetik vəsiyyətnamədir, gələcək nəsillərə əmanətdir.
"Sərhəd ağacları" şeiri çox təsirlidir.
Axı, insanları bir-birindən ayıran, keçilməz və diqqətlə qorunan bu sərhəd ağaclarını kim sevir ki... Şair isə bu hissləri belə qələmə alır, təsirli, poetik bir dildə:
- Meşədə vüqarlı bir ağac ikən
İstərdi insana o, yoldaş olsun
Yoxsulun evində ya bir pilləkan
Ya dəhrə bir sapı, ya bir xış olsun
Taleyi başqa şey göstərdi ona
Sədd oldu o, insan arzularına...
Bu misralar sadəcə bir ağacın taleyindən danışmır — insanın özünün də tale yolunu göstərir. Şairin metaforası, təbiətin insanla birgə yaşamaq istəyinin qarşısını alan süni ayrılıqların poetik fəryadıdır. Ağac vətəndaş olmaq, xalqın içində yaşamaq istəyir — amma onu sərhədə çevirirlər. Bu bir yanğıdır: həm ağac üçün, həm insan üçün.
Uca tanrının hər birimizə bəxş etdiyi ömür payını hərə bir cür yaşayır.
Kimi heç olmamış kimi, yox olub, gedir. Kimisə ürəklərdə dərin, silinməz izlər qoyub gedir. Şair həmin anları belə mənalandırır.
Burada insanın ömrünə verilən ilahi pay əmanət kimi görülür. Vahabzadə bu ömür payını passiv bir zaman vahidi kimi yox, şəxsiyyətin izi, ruhunun ətri kimi yozur. Kimiləri ömrün içindən səssizcə keçib gedir, kimiləri isə öz ruhlarını cəmiyyətin yaddaşına həkk edir.
Bu sətirlərdə ömrün miqyası illərlə yox, izlə ölçülür. Vahabzadə burada sadəcə ömür deyil, yaddaşdan keçən izləri poetikləşdirir — bəziləri torpaq qədər sakit gedir, bəziləri dağ kimi qalır. Həyat sadəcə yaşamaq deyil, yaşanmaqdır — iz buraxmaqdır, ürəkdə qalmaqdır.
Və bu məna dərinliyini belə misralarla cilalayır:
-- "Bu dünya beş gündür" -- deyib hər yerdə,
Sağ ikən qəbirdə uzanan da var.
Öz alın təriylə bircə ömürdə,
Yüz insan ömrünü qazanan da var.
Burada həyat sadəcə sürəklə deyil, iradə ilə ölçülür. Qəbirdə sağ ikən uzananlar — həyatdan imtina edənlərdir, Vahabzadəyə görə. Bunu deməklə, o, bizi silkələyir, ömürün sadəcə bioloji varlıq deyil, mənəvi fəaliyyət olduğunu xatırladır. Öz alın təriylə yüz insanın yükünü daşıyanlar isə millətin onurğasıdır — görünməz güc sahibləri, dərin iz buraxanlar.
Özündən razılıq bu yolu tutan hər bir insan üçün açıq-aşkar bəladır.
Belələrinin sonu xoşa gələn olmur. Necə deyərlər, "birinci addımda lovğalananlar, ikinci addımda yıxılırlar..."
Bu ifadələrdə xalqın yüzillik təcrübəsi, həyatın sınanmış dərsləri səslənir. Özündən razılıq — insanın özünü şişirdərək öz ruhundan uzaqlaşmasıdır. Vahabzadə isə bu uçuşun nə qədər təhlükəli olduğunu bilən nadir sənətkarlardandır. Onun təvazökarlığı sadəcə mənəvi keyfiyyət deyil, yaradıcılıq fəlsəfəsidir.
Ustad şairin isə bu vacib məsələdə mövqeyi tamam başqadır. "Özümdən narazıyam" şeirində şair yazır:
-- Bizim sənət dünyasının,
Qırıq telli sazıyam.
Bircə ondan razıyam ki,
Özümdən narazıyam.
Bu misralar bir sənətkarın öz vicdanı ilə qarşılaşmasının təntənəsidir. “Qırıq telli saz” — həm simvolik, həm realist bir obrazdır. O, özünü kamil hesab etmir; əksinə, “qüsurlu” olduğunu qəbul edərək əsl kamilliyə doğru yol gedir. Bu, şairin öz sənətinə qarşı olan hörmətinin və məsuliyyətinin ən saf göstəricisidir.
Vahabzadə bu misralarla özündən razı olanlara poetik bir xəbərdarlıq edir — sənətkar hər zaman narazı olmalıdır ki, daha dərin, daha saf, daha doğru axtarışlara yönəlsin.
Bu narazılıq onun inkişaf mühərrikidir.
Hamımızın ilk dərsliyimiz, birinci "A" hərfini öyrəndiyimiz "Əlifba" kitabı.
İlk dəfə məktəbə qədəm qoyan fidan körpələrin ən qiymətli hədiyyəsi.
Bu sətirlərdə sadə bir kitabın arxasında bütöv bir həyat başlanğıcı, bir xalqın gələcək kodu dayanır. "Əlifba" sadəcə hərfləri öyrədən deyil, düşüncə tərzini formalaşdıran ilk addımdır — körpənin dil açdığı, fikrini yığmağa başladığı ilk qapı.
Bəxtiyar müəllim qocaman müəllim Ə.Hüseynovun 50 illik yubileyinə həsr etdiyi "Əlifba kitabı" şeirində belə yazır:
-- Bu sadə kitabı bir ildə yəqin,
Min kərə qapadın, bir kərə açdın.
Sən bu əlli ildə neçə körpənin,
Beynindən həyata pəncərə açdın.
Bu misralarda təkcə müəllimə yox, elmin işığına olan minnətdarlıq var. Hər qapadılan kitab, bir yeni fikirə yol açıb. Vahabzadə müəllimin misilsiz əməyini sadə sözlərlə elə ucaldır ki, biz onun fədakarlığını bir xalqın maariflənməsində görürük. Bu, təhsilin poetik qəhrəmanlığıdır.
Düz 65 il əvvəl şairin qələmə aldığı və kitabda yer almış "Səslər" şeiri də çox təsirlidir. İlk dəfə məktəbə qədəm qoyan Vətən övladına müraciətlə yazılan bu şeiri həyəcansız oxumaq olmur.
Bu şeirin gücü sadəcə nostalji hissindən doğmur — burada dilin uşağın ruhuna necə hopduğunu görürük. Şair körpə dilindən Vətənin harayını eşitməyi bacarır.
-- "A" -dan ana yazdıq, "b"dənsə baba,
"V-də Vətən yazdıq, "e"-dən el-oba.
Ana yurdumuzu bu səslərlə sən,
Ruhuna, qəlbinə həkk edəcəksən...
Bu misralar dilin səsinin Vətən səsi olduğunu göstərir. Hər hərf bir yaddaşdır, hər səslənən söz bir kimlikdir. Körpələr bu səslərlə öz xalqına, öz ruhuna toxunurlar. Dil burada öyrədilən deyil, yaşanılan bir mirasdır.
Bu ifadələrdə dilin mahiyyəti təkcə danışmaq üçün deyil — yaşamaq, hiss etmək və kimlik daşımaq üçündür. Vahabzadənin dilə olan bağlılığı onun hər şeirində, hər sətirində özünü göstərir. Hər səslənən heca sanki tarixdən gələn bir nəfəsdir. Körpə dodaqlarında "ana", "vətən", "el-oba" səsləndikcə bir xalqın ruhu oyanır.
Bu topluda şairin mahnılar bəstələnmiş şeirləri və beş poeması yer alıb.
Ümumiyyətlə, Xalq şairimiz Bəxtiyar Vahabzadə bütün yaradıcılığı boyu çox məhsuldar işləmişdir. 0, 70-dən artıq şeir kitabının, 2 monoqrafiyanın, 11 elmi - publisistik kitabın, 20 - dən artıq iri həcmli poemanın müəllifi olmuşdur.
Bu rəqəmlər sadəcə statistik deyil — bir ömrün misralarla tikilmiş abidəsidir. Hər kitab, hər poeması bir dövrün düşüncəsini, bir ruhun yanğısını əks etdirir. Bəxtiyar Vahabzadə təkcə yazan deyil, yaşayan bir qələm idi — zamanın sualını cavablayan, xalqın hissini dilləndirən bir sənətkar.
Əsərləri ingilis, fransız, alman, türk, fars, polyak, macar və ispan dillərində çap edilmişdir.
Bu isə onun sənətinin coğrafiyaları aşdığını, insani duyğuların dil baryerini keçdiyini sübut edir. Hər tərcümə olunan misrası elə bil başqa bir xalqın ruhuna çevrilir, Bəxtiyar adı beynəlxalq yaddaşa hopur. Bu, təkcə bir şairin uğuru deyil — Azərbaycan ədəbiyyatının dünya miqyasında tanınmasıdır.
Bu il sevimli mərhum şairimizin anadan olmasının 100 illik yubileyi qeyd olunacaq. Dövlət başçısı bu barədə mühüm Sərəncam imzalayıb. Həmin təntənəli günlərə isə çox qalmayıb.
Yubiley təkcə bir rəqəm deyil, bir dəyərləndirmədir. Bu il şairin anadan olmasının 100 illiyi qeyd ediləcək — bir əsrlik şeir, bir əsrlik vətəndaşlıq, bir əsrlik vicdan... Dövlət səviyyəsində qeyd olunması isə onun xalq şairi statusunun təkcə titul deyil, millət yaddaşında bir yer olduğunu göstərir.
Həmişə sevilən şairimiz Bəxtiyar Vahabzadə 84 yaşında dünyasını dəyişsə də, yüz minlərlə həvəskarlarının qəlbində əbədi yer tutmuşdur.
Ömür rəqəmlərlə bitə bilər, amma sevgi qəlblərdə davam edir. Vahabzadə təkcə bir ömrün deyil, bir millətin ruhunun şairidir. Onun misraları oxunduqca o yaşayır — qəzəbdə danışır, qürurda boylanır, dilin səsində əbədi qalır.
P.S. Bu yazım “Sözün sütunu” adını daşıyır. Çünki Bəxtiyar Vahabzadə sözü millətin dirəyi kimi yaşadan şair idi — onun hər misrası bir xalqın dayaq nöqtəsinə çevrilmişdi.
Əsərləri zamanın tozunu silib, ürəklərdə sabitləşən söz sütunları qurdu. O, Azərbaycan poeziyasının səsini dirəklərə çevirdi — düşməz, sınmaz, əbədi dayaq kimi...
Xalqın böyük şairi, böyük oğulu – cənnət məkanında rahat uyu. Qarabağın azadlığını görməsən də, bu gün ruhun çox sevdiyin o torpaqlarda azadlıqla dolaşır.
Müəllif: Fuad BİLƏSUVARLI, AYB və AJB üzvü, Prezident mükafatçısı, Həsən bəy Zərdabi mükafatçısı.
Məlumatlanmaq üçün Facebook səhifəmizi
Xəbəri paylaş
Digər xəbərlər
jpg-1755254585.jpg)
15-08-2025
