Afaq yenə güldürür...- Fuad Biləsuvarlı yazır » Azərbaycan İnformasiya Agentliyi

Afaq yenə güldürür...- Fuad Biləsuvarlı yazır
Tarix: 14-08-2025 | Saat: 09:32
Bölmə:Özəl | çapa göndər

/70 illik sənət ömrünə bir alqış – Afaq Bəşirqızına sayğı ilə.\

Azərbaycan səhnəsi bir neçə adla ucalıb, bir neçə gülüşlə ömrünə rəng qatıb. Bu gülüşlərin içində bir ustad var ki, xalqına yalnız əyləncə yox, dərindən gələn düşündürmə də bəxş edib — bu adı daşıyan şəxsiyyət, Afaq Bəşirqızıdır.

1955-ci ildə Bakı şəhərində dünyaya göz açan Afaq xanım, sevilən aktyor Bəşir Səfəroğlunun qızı kimi sənətə doğmalıqla, duyğu ilə yanaşıb. Bu ruh və irs ona səhnənin sehrini lap erkən yaşlardan sevdirmiş, 1973-cü ildə Lənkəran Dövlət Dram Teatrında ilk addımını peşəkar səviyyədə atmışdır. Hələ o zamanlar tamaşaçılar onun gözündəki ifadəni, nitqindəki duyğunu, rolundakı səmimiliyi görüb onu özlərinə yaxın bilmişdilər.

Sumqayıt Dövlət Dram Teatrında və Azərbaycan Dövlət Musiqili Teatrında yaratdığı obrazlar — xüsusən “Bəxt üzüyü”ndəki Söylü — Afaq Bəşirqızını təkcə sənətkar yox, bir xalqın güldüyü, düşündüyü, sevdiyi sima kimi yaddaşlarda saxladı. Onun komik rollarında təkcə gülüş yox, həyatın acı və şirin tərəfləri, sosial güzgülər gizlənirdi.

Fəxri adlar və mükafatlar — “Xalq artisti”, “Əməkdar artist”, “Şöhrət” ordeni, “Qızıl Dərviş” — onun sənətinin rəsmi tanınması oldu. Amma əsl qiyməti el arasında, səhnədən düşməyən alqışlarda, tamaşaçı gözlərindəki parıltıda görünür. Afaq xanım illərlə pedaqoji fəaliyyət göstərərək, sənət bayrağını gənclərə ötürməkdə də fədakarlıq göstərmişdir.

Bu gün Afaq Bəşirqızını xatırlayarkən təkcə bir sənətkarı deyil, bizi güldürən, düşündürən və bir az da olduğumuzdan yaxşı hiss etdirən bir ruhu xatırlayırıq. O, Azərbaycan mədəniyyətinin parlaq, səmimi və daim sevgi ilə səslənən səsidir.

Afaq Bəşirqızı — fədakarlığın və sənət sevgisinin canlı nümunəsidir. Öz kədərini içində gizləyib, xalqının üzünü güldürməklə məşğul olan bu xanım sənətkar, səhnəni öz evindən də yaxın hiss edir. Orada nəfəs alır, orada yaşayır. 70 illik ömrünün böyük hissəsini səhnə ilə bölüşüb — bu ömür sadəcə tamaşalarla ölçülmür. Hər bir rolu bir həyat, bir duyğu, bir çağırışdır. Onun sənəti insan ruhunun incə qatlarını gülüşün kölgəsində təqdim etməyi bacaran azsaylı istedadlardan biridir.

Tamaşaçılar onun oyununda öz ağrılarını, içindəki kiçik ümidləri, günümüzün böyük suallarını görürlər. Gülüşlə dərinə enmək, cəmiyyətə sənətin gözüylə baxmaq — Afaq xanım bunu peşəkarlıqla və sevgi ilə edir.

Onun sənətə verdiyi töhfələr — yetişdirdiyi tələbələr, apardığı ustad dərsləri, səhnədə yaşatdığı emosiya — onun sənətə olan dərin sevgisini və məsuliyyətini tam aydınlığı ilə nümayiş etdirir.

Bu gün onun adı çəkiləndə, sadəcə bir sənətkar yox, bir ruh, bir tarix, bir xalq sevdası yada düşür. Afaq Bəşirqızı — Azərbaycan səhnəsinin yaşayan tarixidir; o tarix ki, daim sevgi ilə anılır, hörmətlə yaşadılır.

Afaq Bəşirqızı səhnəyə hər dəfə çıxdıqda bu, xalqla sadəcə bir tamaşa yox, bir görüş, bir söhbət kimidir. Onun nitqi roldan öncə ürəyin səsinə tabe olur. Tamaşaçılar onun səslənməsində təkcə gülüş deyil, bir təsəlli də tapırlar — sanki ana məsləhəti, bacı nəvazişi kimi bir istilik axır sətirlərindən. Bir anlıq olsa da, insanlar öz dərdlərindən aralanır, özlərinə rahatlıq tapırlar. Doğrudan da, bu gün əsl gülüş ustalarına çox ehtiyac var — Afaq xanım məhz belə bir ehtiyacın cavabıdır.

Onun sənət yolunu yalnız səhnədəki rollarla ölçmək mümkün deyil. Bəzən ana olur, bəzən şıltaq qız, bəzən də ağır taleyin hekayəsini danışan sadə bir qadın... Hər rolu bir gerçəkliyin güzgüsüdür — bizi bizə tanıdan, içimizi bizə açan bir güzgü.

Afaq xanımın mirası sadəcə obrazlarda deyil, o obrazların daşıdığı duyğulardadır. O, sənəti ilə bizə tariximizi, dəyərimizi, mənsubluğumuzu xatırladır. Onun səhnəsi bir yurd kimidir — burada həsrət var, burada ümid var, burada səmimi gülüş, burada saf sevgi var.

Azərbaycan teatrının gülüş ustası Afaq Bəşirqızı bu gün yeni rollar oynamasa da, Söylü, Suğra, Ayka kimi obrazlarla xalqın gündəlik danışığında yer alan, deyimlərə çevrilən simalardır.

Afaq xanım bir müsahibəsində demişdi:
“Oynadığım heç bir rolda özümü görməmişəm, həmin rolları sadəcə özümünkü etmişəm.”
Bu sözlər onun sənətə münasibətini, sevgisini və obrazların yolunda verdiyi ruhu açıq şəkildə ifadə edir.

Tamaşaçılar onu səhnədə görməyəndə darıxırlar, improvizələri isə illərdir dilimizin əzbərinə çevrilib. Bir sadiq tamaşaçısının ona ünvanladığı məktubda belə yazılmışdı:
“Sizin gülüşünüz bizim evin işığıdır. Söylü danışanda anam danışır, Ayka ağlayanda biz də kövrəlirik.”
Bu cümlələr tamaşaçı məhəbbətinin parlaq nümunəsidir.

Xalqın sevgisi bəzən bir deyimə çevrilir: “Afaq kimi güldürə bilmirsənsə, danışma.”
Belə ifadələr onun sənətinin xalqla necə iç-içə olduğunu göstərir. Səhnədəki varlığı bir bayram, yoxluğu isə bir nostalji hissidir.

Afaq Bəşirqızı özü deyir:
“İncəsənət biznes deyil. İncəsənətdə pul yoxdur. İncəsənətdə sevgi var.”
Bu sevgi onu tamaşaçı ilə birləşdirən görünməz ipdir. Hər obrazında bir bölgənin ləhcəsi, bir xalqın ruhu, bir ailənin xatirəsi yaşayır.

Afaq Bəşirqızı səhnədə yalnız obraz yaratmırdı, eyni zamanda bölgələrin ruhunu, ləhcəsini, danışıq tərzini də canlandırırdı. Onun ifasında Lənkəran, Quba, Şəki, Bakı, Gəncə, Naxçıvan və digər bölgələrin ləhcələri təkcə dillə deyil, duyğuyla səslənirdi — bu ləhcələr bir xasiyyətin, bir ailənin, bir kökün əlamətinə çevrilirdi.

Afaq xanım obrazları ilə bölgələrin mədəni yaddaşını səhnəyə daşıyırdı. O, ləhcəni sadəcə komik effekt üçün yox, obrazın ruhi məkanı kimi təqdim edirdi. Tamaşaçı onun dilində o bölgənin havasını, çayının dadını, insanının münasibətini hiss edirdi.

Ən yadda qalan dialoqlardan biri “Bəxt üzüyü”ndəki Söylü obrazına aiddir:
“Ay bala, bu üzüyü mənə kim alıb, kim?!”
Bu cümlə illərdir xalqın dilində zarafatla, sevgi ilə, nostalji ilə səslənir. Elə bil hər evin bir Söylüsü var, hər ailənin bir səhnəsi bu replikayla başlayır.

“Bala başa bəla” filmindəki Suğra isə başqa bir emosional qatdır. Onun sərt, amma ürəkdən gələn səsi —
“Mənim bala başa bəlam, sənə deyirəm, ay bala!” —
xalqın gündəlik danışığında deyimə çevrilib. Bu sözlər sadəcə replika deyil, bir qadın xarakterinin içində gizlənmiş həqiqətin səslənməsidir.

Afaq xanımın sənət yolunda dönüş nöqtəsi məhz “Bəxt üzüyü” tamaşası və eyniadlı film oldu. Söylü obrazı ilə o, təkcə teatr salonlarına yox, xalqın evinə, ürəyinə, dilinə daxil oldu. Bu obraz ona sənətkar statusu qazandırmadı — onu xalqın öz sənətkarına çevirdi.

Hər dialoq, hər ləhcə, hər vurğu Afaq xanım üçün bir estetik seçim deyildi — bu onun xalqla danışmaq yoluydu. O, obrazlarının dili ilə Azərbaycanı danışdırdı.

Bu il Afaq Bəşirqızının 70 illik yubileyi qeyd olunur. Bu, sadəcə bir yaş göstəricisi deyil — bu, bir xalqın gülüş tarixinin, səhnə yaddaşının, mədəniyyət salnaməsinin 70 illik parlaq səhifəsidir. Bu illər ərzində o, təkcə rollar oynamayıb, həm də həyatları yaşamış, duyğuları danışdırmış, cəmiyyətin güzgüsünə çevrilmişdir.

Afaq xanımın sənəti zamanla yarışıb, dövrlə danışıb, xalqla birgə yaşayıb. Onun səhnədəki varlığı bir bayram, yoxluğu bir nostalji, adı isə bir sevgi rəmzidir. Bu gün onun 70 illik sənət yoluna baxarkən, biz təkcə bir sənətkarı deyil, bir dövrü, bir ruhu, bir xalqın özünü görürük.

Yubiley münasibətilə ona təkcə təbrik yox, minnətdarlıq düşür — bizi güldürdüyü, düşündürdüyü, bir az da yaxşılaşdırdığı üçün. Onun gülüşü bir məktəbdir, obrazları bir tarix, səhnəsi isə bir vətəndir.

70 yaşında da səhnənin işığı onun üzündədir. Və biz bilirik ki, Afaq Bəşirqızının adı hələ uzun illər Azərbaycan mədəniyyətinin ən uca səsləri arasında səslənəcək.

Ad və soyad:*
E-Mail:
Şərhiniz:
Kodu yazın: *