Zərifə Əliyeva tək Azərbaycanda deyil, dünyada tanınan alim idi
Tarix: 11-04-2025 | Saat: 15:41
Bölmə:Siyasət | çapa göndər
Zərifə Əziz qızı Əliyeva, XX əsrin ortalarında Azərbaycan tibb elminin inkişafında mühüm rol oynamış bir alimdir. Xüsusilə oftalmologiya sahəsindəki nailiyyətləri ilə tanınan Zərifə xanım, göz xəstəliklərinin müalicəsi sahəsindəki tədqiqatları ilə dünya tibbinə mühim töhfələr vermişdir. O, həmçinin Azərbaycanda oftalmologiya sahəsində təhsil və kadr hazırlığı sahəsində müstəsna xidmətlər göstərmişdir. Zərifə xanım, 1942-ci ildə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutuna daxil olmuş və 1947-ci ildə bu ali təhsil ocağını bitirmişdir. Təhsilini başa vurduqdan sonra bir müddət praktiki tibb fəaliyyətini davam etdirmiş, 1949-cu ildən isə Azərbaycan Elmi Tədqiqat Göz Xəstəlikləri İnstitutunda elmi işçi olaraq fəaliyyətə başlamışdır. 1950-ci ildən başlayaraq o, oftalmologiya sahəsində geniş tədqiqatlara başlamış və bu sahədə əhəmiyyətli işlər görmüşdür. Zərifə xanımın ən mühüm elmi işlərindən biri, traxoma xəstəliyinin müalicəsinə dair apardığı tədqiqatlardır. Bu xəstəlik Sovet İttifaqında və xüsusən Azərbaycanda geniş yayılmış, ciddi səhiyyə problemi yaratmışdır. Zərifə xanım, traxomanın müalicəsi üçün yeni metodlar təklif etmiş, bu xəstəliyin sosial təsirini azaltmağa müvəffəq olmuşdur. Həmçinin, o, qlaukoma xəstəliyinin öyrənilməsinə və müalicəsinə dair bir sıra elmi işlər aparmış, bu sahədə də yeni metodlar inkişaf etdirmişdir. Zərifə Əliyeva, bu xəstəliklərin müalicəsi və diaqnostikası ilə bağlı tədqiqatları ilə dünya oftalmologiyasına əhəmiyyətli töhfələr vermişdir. Zərifə xanımın ən yüksək elmi nailiyyətlərindən biri də onun 1963-cü ildə müdafiə etdiyi namizədlik dissertasiyasıdır. Bu dissertasiya "Traxomanın müalicəsi" mövzusunda olmuş və tibb elminə yeni bir yanaşma gətirmişdir. O, həmin dövrün tibbi yanaşmalarını daha müasir və elmi baxımdan düzgün metodlarla əvəz etmişdir. Zərifə Əliyeva həmçinin müxtəlif elmi konfranslarda çıxış etmiş, öz təcrübələrini paylaşmış və müalicə metodlarını beynəlxalq səviyyədə təqdim etmişdir. Tədqiqatları ilə Zərifə xanım yalnız Azərbaycanda deyil, bütün SSRİ-də tanınmış bir alim olmuşdur. O, həmçinin müasir oftalmologiyanın inkişafında mühüm bir iştirakçı olmuş, görmə orqanlarının xəstəlikləri sahəsindəki tədqiqatları ilə dünya tibb aləminə böyük töhfələr vermişdir. Elmi araşdırmalar nəticəsində Zərifə Əliyeva bir neçə monoqrafiya, o cümlədən “Şin istehsalında gözün peşə patologiyası”, “Xroniki yod intoksikasiyası ilə bağlı oftalmologiya”, “Yod sənayesində gözün peşə xəstəliyinin profilaktikası” monoqrafiyalarını çap etdirdi. Alimin bir sıra elmi işləri görmə orqanında bədxasiyyətli şişlərin diaqnostikasına və müalicəsinə həsr olunmuşdur. Z.Əliyevanın daktriologiyadan bəhs edən – “Göz sulanmasının fiziologiyası”, “Göz sulanmasının müasir cərrahiyə üsulları ilə müalicəsi” monoqrafiyaları təkcə oftalmoloqların yox, həm də fizioloqların diqqətini cəlb edib. Zərifə xanım Əliyeva fundamental “Terapevtik oftalmologiya” kitabının müəlliflərindən biridir. Bu kitab indi də hər bir oftalmoloq üçün stolüstü kitab olaraq qalır. Z.Əliyeva 150-yə yaxın elmi əsərin, 12 monoqrafiyanın, dərslik və dərs vəsaitlə¬ri¬nin, 1 ixtira, 12 səmərələşdirici təklifin müəllifi və həmmüəl¬lifi olmuşdur. 1981-ci ildə oftalmologiyanın inkişafına verdiyi böyük töhfəyə – görmə orqanının peşə patologiyası sahəsində apardığı elmi tədqiqatlara görə professor Z.Əliyeva oftalmologiya aləmində ən yüksək mükafata – SSRİ Tibb Elmləri Akademiyasının akademik M.İ.Averbax adına mükafatına layiq görüldü. Alim gənc həkimlərin tərbiyəsinə, onların peşə fəaliyyəti ilə bağlı problemlərinin öyrənilməsinə və həllinə xeyli zəhmət sərf etmişdir. Onun çoxsaylı məqalələri, çıxışları məhz bu məsələyə həsr olunmuş, “Yüksək etimad” kitabı isə cəmiyyətdə həkimin şəxsiyyət kimi formalaşması prosesinə dəyərli töhfə vermişdir. Zərifə Əliyeva səhiyyədə kadr hazırlığına və həkimlərin ixtisasının təkmilləşdirilməsinə gərgin əmək sərf etmişdir. Alimin birbaşa rəhbərliyi altında cavan alimlərin və həkim-oftalmoloqların böyük bir nəsli yetişmişdir. Zərifə xanım tələbələrinə zəngin həyat təcrübəsini öyrətmiş, onlara diqqət və qayğı ilə yanaşmışdır. Zərifə xanım heç zaman gərgin işdən usanmamış, ürəkdən və ilhamla çalışmışdır. Zərifə xanımın həkim kimi fədakarlığı, yüksək vətəndaşlıq məsuliyyəti, səmimiliyi və qayğıkeşliyi, insanlara və onların problemlərinə göstərdiyi diqqət, fəal həyat mövqeyi ona həmkarlarının, yetirmələrinin və xəstələrinin dərin hörmətini qazandırmışdır. Böyük xidmətlərinə, çoxillik elmi-tədqiqat işlərinə görə professor Z.Əliyeva 1983-cü ildə Azərbaycan Respublikası Elmlər Akademiyasının akademiki seçilmişdir. Akademik Z.Əliyeva ömrü boyu böyük ictimai iş aparmış, keçmiş SSRİ-nin Sülhü Müdafiə Komitəsinin üzvü, Azərbaycan Sülhü Müdafiə Komitəsi sədrinin müavini, “Bilik” Cəmiyyəti İdarə Heyətinin üzvü və keçmiş İttifaqın Oftalmoloqları Elmi Cəmiyyəti İdarə Heyətinin üzvü olmuşdur. O, həm də “Oftalmologiya xəbərləri” jurnalının redaksiya heyətinin üzvü idi. Z.Əliyeva bir sıra orden və medallara layiq görülmüş, Azərbaycanın Əməkdar elm xadimi fəxri adını almışdır. Zərifə xanım Əliyeva ömrünün 62-ci baharında, 1985-ci il aprelin 15-də Moskva şəhərində dünyasını dəyişdi. 1994-cü ildə Zərifə xanım Əliyevanın cənazəsi Bakıya gətirilərək Fəxri Xiyabanda dəfn olunmuşdur. Ölkəmizdə tibb elminin inkişafında xüsusi xidmətlər göstərmiş görkəmli oftalmoloq alim Zərifə Əliyevanın anadan olmasının 100-cü (2023) ildönümünün qeyd olunmasını təmin etmək məqsədilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq Sərəncamına əsasən 2023-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyi Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası ilə birlikdə akademik Zərifə Əliyevanın 100 illik yubileyi ilə əlaqədar silsilə tədbirlər həyata keçirmişdir.
Arif Fərzəliyev,
YAP Cəbrayıl rayon təşkilatının sədri.
Məlumatlanmaq üçün Facebook səhifəmizi
Digər xəbərlər
Tarix: 11-04-2025 | Saat: 15:41
Bölmə:Siyasət | çapa göndər
Zərifə Əziz qızı Əliyeva, XX əsrin ortalarında Azərbaycan tibb elminin inkişafında mühüm rol oynamış bir alimdir. Xüsusilə oftalmologiya sahəsindəki nailiyyətləri ilə tanınan Zərifə xanım, göz xəstəliklərinin müalicəsi sahəsindəki tədqiqatları ilə dünya tibbinə mühim töhfələr vermişdir. O, həmçinin Azərbaycanda oftalmologiya sahəsində təhsil və kadr hazırlığı sahəsində müstəsna xidmətlər göstərmişdir. Zərifə xanım, 1942-ci ildə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutuna daxil olmuş və 1947-ci ildə bu ali təhsil ocağını bitirmişdir. Təhsilini başa vurduqdan sonra bir müddət praktiki tibb fəaliyyətini davam etdirmiş, 1949-cu ildən isə Azərbaycan Elmi Tədqiqat Göz Xəstəlikləri İnstitutunda elmi işçi olaraq fəaliyyətə başlamışdır. 1950-ci ildən başlayaraq o, oftalmologiya sahəsində geniş tədqiqatlara başlamış və bu sahədə əhəmiyyətli işlər görmüşdür. Zərifə xanımın ən mühüm elmi işlərindən biri, traxoma xəstəliyinin müalicəsinə dair apardığı tədqiqatlardır. Bu xəstəlik Sovet İttifaqında və xüsusən Azərbaycanda geniş yayılmış, ciddi səhiyyə problemi yaratmışdır. Zərifə xanım, traxomanın müalicəsi üçün yeni metodlar təklif etmiş, bu xəstəliyin sosial təsirini azaltmağa müvəffəq olmuşdur. Həmçinin, o, qlaukoma xəstəliyinin öyrənilməsinə və müalicəsinə dair bir sıra elmi işlər aparmış, bu sahədə də yeni metodlar inkişaf etdirmişdir. Zərifə Əliyeva, bu xəstəliklərin müalicəsi və diaqnostikası ilə bağlı tədqiqatları ilə dünya oftalmologiyasına əhəmiyyətli töhfələr vermişdir. Zərifə xanımın ən yüksək elmi nailiyyətlərindən biri də onun 1963-cü ildə müdafiə etdiyi namizədlik dissertasiyasıdır. Bu dissertasiya "Traxomanın müalicəsi" mövzusunda olmuş və tibb elminə yeni bir yanaşma gətirmişdir. O, həmin dövrün tibbi yanaşmalarını daha müasir və elmi baxımdan düzgün metodlarla əvəz etmişdir. Zərifə Əliyeva həmçinin müxtəlif elmi konfranslarda çıxış etmiş, öz təcrübələrini paylaşmış və müalicə metodlarını beynəlxalq səviyyədə təqdim etmişdir. Tədqiqatları ilə Zərifə xanım yalnız Azərbaycanda deyil, bütün SSRİ-də tanınmış bir alim olmuşdur. O, həmçinin müasir oftalmologiyanın inkişafında mühüm bir iştirakçı olmuş, görmə orqanlarının xəstəlikləri sahəsindəki tədqiqatları ilə dünya tibb aləminə böyük töhfələr vermişdir. Elmi araşdırmalar nəticəsində Zərifə Əliyeva bir neçə monoqrafiya, o cümlədən “Şin istehsalında gözün peşə patologiyası”, “Xroniki yod intoksikasiyası ilə bağlı oftalmologiya”, “Yod sənayesində gözün peşə xəstəliyinin profilaktikası” monoqrafiyalarını çap etdirdi. Alimin bir sıra elmi işləri görmə orqanında bədxasiyyətli şişlərin diaqnostikasına və müalicəsinə həsr olunmuşdur. Z.Əliyevanın daktriologiyadan bəhs edən – “Göz sulanmasının fiziologiyası”, “Göz sulanmasının müasir cərrahiyə üsulları ilə müalicəsi” monoqrafiyaları təkcə oftalmoloqların yox, həm də fizioloqların diqqətini cəlb edib. Zərifə xanım Əliyeva fundamental “Terapevtik oftalmologiya” kitabının müəlliflərindən biridir. Bu kitab indi də hər bir oftalmoloq üçün stolüstü kitab olaraq qalır. Z.Əliyeva 150-yə yaxın elmi əsərin, 12 monoqrafiyanın, dərslik və dərs vəsaitlə¬ri¬nin, 1 ixtira, 12 səmərələşdirici təklifin müəllifi və həmmüəl¬lifi olmuşdur. 1981-ci ildə oftalmologiyanın inkişafına verdiyi böyük töhfəyə – görmə orqanının peşə patologiyası sahəsində apardığı elmi tədqiqatlara görə professor Z.Əliyeva oftalmologiya aləmində ən yüksək mükafata – SSRİ Tibb Elmləri Akademiyasının akademik M.İ.Averbax adına mükafatına layiq görüldü. Alim gənc həkimlərin tərbiyəsinə, onların peşə fəaliyyəti ilə bağlı problemlərinin öyrənilməsinə və həllinə xeyli zəhmət sərf etmişdir. Onun çoxsaylı məqalələri, çıxışları məhz bu məsələyə həsr olunmuş, “Yüksək etimad” kitabı isə cəmiyyətdə həkimin şəxsiyyət kimi formalaşması prosesinə dəyərli töhfə vermişdir. Zərifə Əliyeva səhiyyədə kadr hazırlığına və həkimlərin ixtisasının təkmilləşdirilməsinə gərgin əmək sərf etmişdir. Alimin birbaşa rəhbərliyi altında cavan alimlərin və həkim-oftalmoloqların böyük bir nəsli yetişmişdir. Zərifə xanım tələbələrinə zəngin həyat təcrübəsini öyrətmiş, onlara diqqət və qayğı ilə yanaşmışdır. Zərifə xanım heç zaman gərgin işdən usanmamış, ürəkdən və ilhamla çalışmışdır. Zərifə xanımın həkim kimi fədakarlığı, yüksək vətəndaşlıq məsuliyyəti, səmimiliyi və qayğıkeşliyi, insanlara və onların problemlərinə göstərdiyi diqqət, fəal həyat mövqeyi ona həmkarlarının, yetirmələrinin və xəstələrinin dərin hörmətini qazandırmışdır. Böyük xidmətlərinə, çoxillik elmi-tədqiqat işlərinə görə professor Z.Əliyeva 1983-cü ildə Azərbaycan Respublikası Elmlər Akademiyasının akademiki seçilmişdir. Akademik Z.Əliyeva ömrü boyu böyük ictimai iş aparmış, keçmiş SSRİ-nin Sülhü Müdafiə Komitəsinin üzvü, Azərbaycan Sülhü Müdafiə Komitəsi sədrinin müavini, “Bilik” Cəmiyyəti İdarə Heyətinin üzvü və keçmiş İttifaqın Oftalmoloqları Elmi Cəmiyyəti İdarə Heyətinin üzvü olmuşdur. O, həm də “Oftalmologiya xəbərləri” jurnalının redaksiya heyətinin üzvü idi. Z.Əliyeva bir sıra orden və medallara layiq görülmüş, Azərbaycanın Əməkdar elm xadimi fəxri adını almışdır. Zərifə xanım Əliyeva ömrünün 62-ci baharında, 1985-ci il aprelin 15-də Moskva şəhərində dünyasını dəyişdi. 1994-cü ildə Zərifə xanım Əliyevanın cənazəsi Bakıya gətirilərək Fəxri Xiyabanda dəfn olunmuşdur. Ölkəmizdə tibb elminin inkişafında xüsusi xidmətlər göstərmiş görkəmli oftalmoloq alim Zərifə Əliyevanın anadan olmasının 100-cü (2023) ildönümünün qeyd olunmasını təmin etmək məqsədilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq Sərəncamına əsasən 2023-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyi Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası ilə birlikdə akademik Zərifə Əliyevanın 100 illik yubileyi ilə əlaqədar silsilə tədbirlər həyata keçirmişdir.
Arif Fərzəliyev,
YAP Cəbrayıl rayon təşkilatının sədri.
Məlumatlanmaq üçün Facebook səhifəmizi
Xəbəri paylaş
Digər xəbərlər
12-04-2025
11-04-2025
