Azərbaycanın mövcud resursları Avropanın daha geniş cöğrafiyasını qazla təmin etməsinə imkan yaradır
4-03-2024, 14:32. Yazar: sevinc1
Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 10-cu və Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 2-ci iclaslarında Prezident İlham Əliyevin çıxışı dünyanın enerji siyasətində real çağırışların dəqiq təhlili və Azərbaycanın bu istiqamətdə hədəflərinə doğru qəti addımlarının təsviridir.
Ölkə başçısının enerji sahəsində müasir çağırışları obyektiv dəyərləndirməsi və bu istiqamətdə yeni, lakin ədalətli yol xəritəsi təklifi Azərbaycanın müttəfiqlərini də onunla əməkdaşlığa sövq edir. Albaniya da məhz belə ölkələrdəndir. Azərbaycanla Albaniyanın müxtəlif sahələrdə bir-birini dəsdəkləməsi və dostluq nümayiş etdirməsi, həmçinin, Albaniyanın Cənub Qaz Dəhlizi layihəsinin həyata keçirilməsində, TAP heyətinin üzvü qismində önəmli rol oynaması və oynamaqda davam etməsi iki ölkənin münasibətlərini müttəfiqlik müstəvisindən dostluq müstəvisinə daşımışdır.
Hazırda Azərbaycan altısı Avropa ölkəsi olmaqla 8 dövlətə qaz nəql edir. Bu, Azərbaycanla Avropa İttifaqı əməkdaşlığının genişlənməsi və enerji platformasında yeni təchizat coğrafiyasının yaranmasına səbəb olmuşdur.
Özəlliklə ölkə başçısının siyasi iradəsi əsasında reallaşan Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi Avropa ölkələri üçün enerji sahəsində bir “nəfəslik” rolunu oynayır. Məhz Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi və onun əsasında interkonnektor layihələrlə Avropa dövlətlərinə qaz təchizatının təmin edilməsi bəzi Qərb dairələrinin Azərbaycanın Avropa İttifaqının artan qaz tələbatını qarşılamağa qaz rezervlərinin kifayət etməyəcəyi haqqında tezislərini çürütmüşdür. Azərbaycanın mövcud resursları və qaz rezervləri interkonnektor layihələr əsasında Avropanın daha geniş coğrafiyasını qazla təmin etməsinə imkan yaradır.
2023-cü ildə Xəzərin Azərbaycana məxsus olan sektorunda “Abşeron” qaz-kondensat yatağının kəşfi enerji layihəsində şaxələndirmənin yeni mərhələsi olacaq.
Prezident İlham Əliyevin təbirincə desək, “Abşeron” qaz-kondensat yatağı bizim gələcək şaxələndirmə layihələrimizin resurs bazasını təşkil edəcək. İlk fazasından 1,5 milyard kubmetr həcmində hasilat gözlənilən “Abşeron” layihəsinin ikinci fazasından illik 4-5 milyard kubmetr hasilat olacağı təxmin edilir ki, bunun da böyük əksəriyyətinin beynəlxalq bazarlara ixracı planlaşdırılır. Məhz bu faktor qaz sektorunda Azərbaycanı daha güclü oyunçuya çevirəcək.
Türkiyə vasitəsilə Trans-Balkan boru kəməri sistemindən istifadə etmək razılığının əldə olunması Azərbaycan üçün yeni alternativlərin yaranma imkanı deməkdir. Bu qaz enerjisi sahəsində həm şaxələndirmənin genişləndirilməsi, həm də alternativlərin formalaşması deməkdir. “Şahdəniz”, “Abşeron”, “Ümid” yataqlarından hasil olunan və hasilatın daha da artacağı gözlənilən qaz və kondensantın çoxluğu Azərbaycanın yalnız qazıntı yanacağı ilə kifayətlənməsi demək deyil. Azərbaycan qazıntı yanacağı ilə bərabər yaşıl enerjiyə keçiddə də uğurlu addımlar atmaqdadır və bunu dünyaya sübut edir. Bu il Azərbaycanda “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” elan edilməsi də bunun sübutudur. Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin “Masdar” və Səudiyyə Ərəbistanın “ACWA Power” şirkətləri bərpa olunan enerji sahəsində Azərbaycanla geniş əməkdaşlıq edir və yaşıl enerji sahəsində uğurlu addımlar atılıb. Təbii ki, bu addımlar davam etdirilir və daha geniş planda tətbiq olunacağı ilə bağlı qarşılıqlı razılaşmalar var. Bu layihədə də nəzərdə tutulan prioritetlərdən biri Qara Dəniz vasitəsi ilə Avropaya yaşıl enerji ixracıdır. Belə demək mümkünsə, Azərbaycan yaxın gələcəkdə Avropa İttifaqının alternativsiz eneji ixracatçısına çevrilmə yolunda irəliləyir. Məhz Azərbaycanın yaşıl enerji sahəsində hazırladığı yol xəritəsi COP 29 kimi qlobal tədbirə rəsmi Bakının ev sahibliyi etməsinə şərait yaratdı. Cənab İlham Əliyevin qətiyyətli iradəsi sayəsində Azərbaycan, ona qarşı bildirilən məkrli fikirlərə baxmayaraq, qlobal iqlim dəyişikliyi ilə bağlı bu mötəbər layihənin ölkəmizdə keçirilməsi qərarının qəbuluna nail oldu. Təbii ki, yenə də Azərbaycanın əleyhinə olanlar bizi əsasız ittiham edərək qazıntı yanacağı olan bir ölkənin COP29-a ev sahibliyi edə bilməyəcəyini bildirdi. Rəsmi Bakı bu məsələdə daha obyektivdir və hesab edir ki, “qazıntı yanacağına malik olan ölkələrin fəaliyyəti onların ətraf mühitin müdafiəsi, yaşıl enerjiyə keçid məsələlərini necə həll etdikləri baxımından qiymətləndirilməlidir”.
Azərbaycanın dünyadakı nüfuzu və qlobal iqlim dəyişikliyinə verə biləcəyi töhvələr nəzərə alınaraq COP29-un Bakıda keçirilməsinə yekdilliklə razılıq verilmişdir. Azərbaycan enerji sahəsində atdığı addımlarda BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasına əməl edərək Kioto protokoluna uyğun şəkildə karbon qazlarının atmosferə zərər verməsinin qarşısını almaq üçün yaşıl enerjiyə uğurlu keçid edir. Lakin bu keçid həm iqtisadi dəngələri, həm də ekoloji tarazlığı gözləməklə həyata keçirilməlidir. Ona görə də Cənub Qaz Dəhlizi layihəsinin şaxələndirilməsi və yaşıl enerjiyə keçid prosesi paralel şəkildə aparılmalıdır. Azərbaycanın bu istiqamətdə apardığı siyasət şəffafdır və beynəlxalq sferada da dəsdəklənməkdədir.
Səhər Orucova
Bakı Dövlət Universiteti nəzdində
İqtisadiyyat və Humanitar Kollecinin direktoru
Geri dön