Səttar Möhbalıyev: Ağdam dirçəlişin və tarixi ədalətin simvoludur
Bu gün, 09:58. Yazar: azer
Cənab Prezident, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyev demişdir: “Dağılmış Ağdam şəhəri erməni vəhşiliyinin şahididir. Biz Ağdam şəhərini bərpa edəcəyik, bütün kəndləri bərpa edəcəyik. Heç kimdə bu haqda şübhə olmasın.” Azərbaycan tarixinin ən ağrılı səhifələrindən biri olan Ağdam faciəsi bu gün qürurlu bir dirçəliş dastanına çevrilib. Ağdamın işğaldan azad olunması yalnız bir rayonun deyil, bütün Azərbaycanın milli qürurunun, ədalətin və əzminin bərpası deməkdir. 20 noyabr – Ağdam şəhəri günü artıq təkcə xatirə deyil, həm də Zəfər dövrünün təntənəsidir.
Bu sözləri aia.az-a verdiyi açıqlamasında Milli Məclisin deputatı Səttar Möhbalıyev deyib.
Fikirlərini davam etdirən millət vəkili bildirib ki, “Ağdam” sözü qədim türk dillərində “kiçik qala” anlamını daşıyır. XVIII əsrdə Qarabağ xanlığının banisi Pənahəli xanın bu ərazidə ağ daşdan imarət tikdirməsi, şəhərin adının mənşəyinə öz izini qoyub. Ağdam-ağ daşlardan tikilmiş, günəş şüaları ilə nurlanmış “ağ ev” deməkdir. Bu mənada Ağdam qədim türklərin müdafiə, mədəniyyət və estetik düşüncəsinin bir rəmzidir. Ağdam rayonu 1930-cu ildə yaradılıb. 1094 kvadrat kilometr ərazisi olan rayon Qarabağ dağ silsiləsinin şimal-şərq ətəklərində, Kür-Araz ovalığının qərb hissəsində yerləşir. Bu torpaq həm təbiət gözəlliyi, həm də mədəni zənginliyi ilə seçilir. Bura qədim Azərbaycan mədəniyyətinin beşiyidir, qədimdən bəri kənd təsərrüfatı, ipəkçilik və sənətkarlıq mərkəzi kimi tanınıb. XX əsrin ortalarından aparılan elmi-arxeoloji qazıntılar göstərib ki, Ağdam ərazisində 6–8 min il əvvəl Eneolit dövründə (e.ə. VI–IV minilliklər) insanlar məskunlaşıb, əkinçilik və maldarlıqla məşğul olublar. Üzərriktəpə abidəsi Qafqazda ilk şəhər tipli yaşayış məskənlərindən biri kimi tanınıb. Burada tapılan qədim taxıl və üzüm dənələri, keramika nümunələri və tikili qalıqları bu torpağın sivilizasiya mərkəzi olduğunu sübut edir. Ağdamın işğalı yandırılmış torpağın fəryadı oldu. 1993-cü ilin iyulunda Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən Ağdamın 73 faizi işğal edildi. 90 kənd, rayon mərkəzi, 74 məktəb, 271 mədəniyyət evi, unikal Çörək Muzeyi, 38 kolxoz, 12 sənaye müəssisəsi yerlə-yeksan olundu. 128 min ağdamlı doğma yurdunu tərk edərək məcburi köçkün həyatı yaşadı. 6 mindən çox insan şəhid oldu. Ağdam bir şəhər deyil, bir millətin yanar yaddaşına çevrildi. 1993-cü il 29 iyulda BMT Təhlükəsizlik Şurası 853 saylı qətnaməni qəbul etdi. Qətnamədə “işğalçı qüvvələrin Ağdam və digər Azərbaycan ərazilərindən dərhal, tam və qeyd-şərtsiz çıxarılması” tələb olunsa da, Ermənistan beynəlxalq hüquqa məhəl qoymadı. Dünyanın gözü önündə Ağdam-Qafqazın Xirosimasına çevrildi. Ermənistanın işğal dövründə törətdiyi müharibə cinayətləri – mədəni və dini abidələrin dağıdılması, yer adlarının dəyişdirilməsi, kəndlərin yandırılması, qəbiristanlıqların təhqiri – bəşəriyyətə qarşı cinayət idi. Ağdamın siması o illərdə bəşəri vicdanın sınaq meydanına çevrildi.
Millət vəkili onu da deyib ki, 2020-ci ilin 10 noyabrında imzalanan üçtərəfli Bəyanat Azərbaycanın tarixi qələbəsinin rəsmi təsdiqi oldu. 20 noyabr 2020-ci ildə Ağdam rayonunun işğal altındakı hissəsi bir güllə atılmadan, diplomatik və hərbi üstünlüyün gücü ilə azad olundu. Bu, Azərbaycan diplomatiyasının və ordusunun müdrik qələbəsi idi. Azərbaycan Ordusunun igid hərbçilərinin qəhrəmanlığı dövlət səviyyəsində qiymətləndirildi. Cənab Prezident İlham Əliyevin 26 noyabr 2020-ci il tarixli sərəncamı ilə “Ağdamın azad olunmasına görə” medalı təsis edildi və 5790 hərbi qulluqçu bu mükafata layiq görüldü. Bu medal təkcə döyüş şücaətinin deyil, həm də milli qürurun nişanəsidir. İşğaldan sonra Ağdam xarabalığa çevrilmişdi. Lakin bu gün həmin torpaq yenidən dirçəlir. 2021-ci ilin 28 mayında təqdim olunan Baş Plana əsasən, Ağdam şəhərində 5 müasir məhəllə salınır. Artıq 2-ci məhəllədə 66 bina tikilir, gələn ilin payızında ilk köç planlaşdırılır. Xıdırlı, Kəngərli, Sarıcalı kimi kəndlərdə bərpa işləri aparılır. Ağdam artıq kül içindən doğan bir şəhərdir – təkcə binalar deyil, ruh bərpa olunur. Ağdamın azad edilməsindən sonra Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyev dəfələrlə bu müqəddəs torpağa səfər edib. 23 noyabr 2020-ci ildə ucaldılan Azərbaycan Bayrağı azadlığın simvoluna çevrildi. Sonrakı illərdə dövlət başçısının Ağdama hər səfəri yeni bir inkişaf mərhələsinin başlanğıcı oldu. Cənab Prezidentin iştirakı ilə Bərdə–Ağdam avtomobil yolunun, Ağdam Sənaye Parkının, Zəfər və İşğal muzeylərinin, Ağdam məktəblərinin, Cümə məscidinin, İmarət Kompleksinin, Ağdam-Füzuli avtomobil yolunun, Xaçınçay su anbarının və bir çox kəndlərin təməlqoymaları həyata keçirildi. 2024-cü ilin aprelində cənab Prezident İlham Əliyev və Qırğızıstan Prezidenti Ağdama birgə səfər edərək Cümə məscidinin açılışında iştirak etdilər – bu hadisə həm dini, həm də siyasi məna daşıyırdı: Qarabağ artıq sülhün, əməkdaşlığın və dirçəlişin mərkəzinə çevrilmişdi.
Bu gün Ağdamda Ağdam Konfrans Mərkəzi, Aghdam City Hotel, İmarət stadionu, Sənaye Parkı, dördüncü və beşinci yaşayış kompleksləri kimi layihələr həyata keçirilir. Cənab Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Ağdam Azərbaycanın iqtisadi, mədəni və texnoloji inkişaf xəritəsində ön sıralara yüksəlir. Ağdam bu gün həm Zəfərin, həm quruculuğun, həm də əzmkar millət ruhunun rəmzidir. Dağıdılmış şəhərin yerində yüksələn yeni Ağdam bir mesaj verir: Azərbaycan xalqı öz torpağında əbədi var olacaq-deyə Səttar Möhbalıyev fikrini tamamlayıb. .
Geri dön