10 Noyabr – Türk Dünyasının Ulu Öndəri Mustafa Kamal Atatürkün Anım Günü
Dünən, 22:02. Yazar: azer
Türk dünyasının ən böyük şəxsiyyətlərindən biri, Türkiyə Cümhuriyyətinin banisi Qazi Mustafa Kamal Atatürkün vəfatından bu il 86 il ötür. 1938-ci ilin 10 noyabrında əbədiyyətə qovuşan Atatürk təkcə bir dövlətin qurucusu deyil, həm də bütün türk dünyasının azadlıq və müstəqillik ideallarının rəmzinə çevrilmişdir.
Atatürk xalqına təkcə yeni dövlət deyil, həm də yeni düşüncə, yeni kimlik və yeni ideya sistemi bəxş etdi. Onun yaratdığı müasir, demokratik və sekulyar Türkiyə modeli XX əsrdə bütün Şərq xalqları üçün örnəyə çevrildi.
Mustafa Kamal Paşa Birinci Dünya Müharibəsində Çanaqqala, Anafartalar və Sakarya döyüşlərində göstərdiyi qəhrəmanlıqla bütün Türk ordusunun qüruruna çevrildi. Lakin onun ən böyük döyüşü – millətin müstəqillik uğrunda savaşı idi.
1919-cu ilin 19 mayında Samsuna çıxışı ilə başlayan İstiqlal mübarizəsi türk xalqını yenidən dirçəltdi. O, 1920-ci ildə Ankara hökumətini quraraq Osmanlı imperiyasının çökmüş sistemindən müasir dövlət təməllərini yaratdı.
1923-cü ilin 29 oktyabrında elan olunan Türkiyə Cümhuriyyəti Atatürkün uzaqgörən liderliyinin zirvəsi oldu.
Atatürk sadəcə hərbi və siyasi lider deyildi – o, xalqını maarifləndirən, düşüncəsini yeniləyən, gələcəyə yönəldən müəllim idi. Elə buna görə də 1928-ci ildə ona “Baş müəllim” dərəcəsi verilmişdi. O, “Mənim əsl silahım qələm və kitabdır” deyərək millətin tərəqqisinin elm və təhsildə olduğunu bildirirdi.
Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyev, Atatürkün tarixi şəxsiyyətinə və ideyalarına dərin ehtiramla yanaşırdı. Onun bu sözləri iki böyük liderin ortaq missiyasını ifadə edir:
“Mustafa Kamal Atatürk bütün türk dünyasının tarixi şəxsiyyətidir. Bütün türk dünyasının əvəzsiz, ölməz lideridir.”
Heydər Əliyev Atatürkü xalqına azadlıq, dövlətinə müstəqillik bəxş edən lider kimi dəyərləndirirdi. O, Atatürkün yaratdığı Türkiyəni “mənim üçün örnək” adlandıraraq Azərbaycan–Türkiyə münasibətlərinin mənəvi təməlinin də məhz Atatürk ideyaları üzərində qurulduğunu vurğulayırdı.
Bu gün Prezident İlham Əliyev də həmin strateji xətti uğurla davam etdirir. Onun “Bir millət, iki dövlət” fəlsəfəsini reallığa çevirməsi, türk birliyinin siyasi və iqtisadi müstəvilərdə güclənməsi Atatürkün və Heydər Əliyevin arzuladığı birliyin təntənəsidir.
Atatürkün islahatları təkcə Türkiyənin deyil, bütün Şərq dünyasının simasını dəyişdi.
• Təhsil sahəsində: minlərlə yeni məktəb açıldı, ibtidai təhsil pulsuz və məcburi oldu.
• Qadın hüquqları: qadınlara seçki və seçilmək hüququ verildi, cəmiyyətin fəal üzvünə çevrildilər.
• Dövlət idarəçiliyi: monarxiya və teokratiya ləğv edildi, respublika quruldu.
• Dil və mədəniyyət: türk dilinin saflaşdırılması, latın əlifbasının tətbiqi və milli mədəniyyətin qorunması həyata keçirildi.
Bu islahatlar nəticəsində Türkiyə cəmi bir neçə onillikdə Orta Şərqin ən güclü və modern dövlətinə çevrildi.
Atatürkün “Yurdda sülh, cahanda sülh” şüarı bu gün də Türk diplomatiyasının əsas prinsiplərindən biridir. Onun siyasəti yalnız dövlət sərhədləri ilə məhdudlaşmır, bütün türk dünyasına sülh, birlik və inkişaf çağırışı kimi səslənir.
UNESCO-nun 1981-ci ili “Atatürk ili” elan etməsi də bu dahi şəxsiyyətin bəşəri dəyərlər miqyasında tanındığını sübut edir.
Bu gün Türkiyədə hər il 10 noyabr saat 09:05-də bütün ölkə bir dəqiqəlik sükutla dayanır. Siren səsləri, bayraqların yarıya endirilməsi, milyonlarla insanın Atatürk məqbərəsi Anıtkabirə axını – bunlar bir millətin liderinə sarsılmaz sevgisinin ifadəsidir.
Azərbaycan xalqı da bu gündə qardaş Türkiyə ilə həmrəy olaraq Atatürkü dərin ehtiramla yad edir.
Çünki onun ideyaları təkcə Türkiyənin deyil, bütün türk dünyasının müstəqillik və dirçəliş yolunu işıqlandırır.
Atatürk – bir xalqın taleyini dəyişən, onu əsarətdən azadlığa aparan bəşəri liderdir.
Heydər Əliyev – Atatürkün başladığı ideyanı türk dünyasının birliyi səviyyəsinə yüksəldən müdrik dövlət başçısıdır.
İlham Əliyev – bu iki dahi liderin ideallarını XXI əsrdə Zəfərlə reallığa çevirən müzəffər rəhbərdir.
10 noyabr təkcə bir anım günü deyil, bir millətin yaddaşında azadlıq, müstəqillik və qardaşlıq ideallarının təntənəsi kimi əbədi yaşayır.
Bayram Xudayarov
Elm və Təhsil Nazirliyi Fizika İnstitutunun əməkdaşı
“Heydər Əliyev məktəbinin davamçıları” Facebook qrupunun təsisçisi və rəhbəri
YAP-ın fəal üzvü
Geri dön