Azərbaycan Konstitusiyası xalqın İradəsinin hüquqi təntənəsidir
Bu gün, 11:06. Yazar: azer
Azərbaycan xalqının dövlətçilik tarixində 12 noyabr xüsusi mənəvi və siyasi rəmz daşıyır. Bu tarixdə – 1995-ci il noyabrın 12-də Azərbaycan Respublikasının ilk milli Konstitusiyası referendum yolu ilə qəbul olundu. Həmin gün xalqın iradəsi qanun şəklində ifadə olundu, dövlətin gələcək inkişafının hüquqi təməli qoyuldu. Bu sənəd, əslində, müstəqil Azərbaycanın azadlıq manifesti idi – qanunun dili ilə ifadə olunan xalq suverenliyinin bəyanatı idi. Azərbaycanın konstitusiya quruluşunun tarixi milli dövlətçiliyin çətin və eyni zamanda qürurlu mərhələlərindən keçərək formalaşıb. 1918–1920-ci illərdə cəmi 23 ay yaşamış Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti müstəqil dövlətin əsas qanununu qəbul etməyə macal tapmasa da, onun demokratik ideyaları sonrakı bütün konstitusiya proseslərinin mənəvi təməlini təşkil etdi. Azərbaycan SSR dövründə ölkəmizin ilk Konstitusiyası 1921-ci il mayın 19-da qəbul olundu. Ardınca 1925, 1927 və 1937-ci illərdə qəbul edilən yeni redaksiyalar sovet dövlətçiliyi çərçivəsində hüquqi tənzimləməni müəyyənləşdirdi. Lakin həmin dövrdə Azərbaycanın milli kimliyini qorumaq istiqamətində ən mühüm hadisə 1978-ci il Konstitusiyasının qəbulu oldu. O dövrdə Azərbaycan SSR rəhbəri olan Heydər Əliyev dövlətin ali sənədinə Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi təsbit edilməsini təklif etdi. Bu, təkcə hüquqi dəyişiklik deyildi – milli kimliyin qorunması, gələcək müstəqil dövlətçiliyin mənəvi başlanğıcı idi. 1991-ci ildə dövlət müstəqilliyini bərpa edən Azərbaycan üçün yeni tarixi mərhələ başlandı. Lakin müstəqilliyi qorumaq və inkişaf etdirmək üçün möhkəm hüquqi təməl, xalqın iradəsini ifadə edən mükəmməl Əsas Qanun zəruri idi. Bu böyük və məsuliyyətli missiyanı öz üzərinə Ümummilli Lider Heydər Əliyev götürdü. Ulu Öndər demişdi: “Biz elə bir Konstitusiya hazırlamalıyıq ki, o, müstəqil Azərbaycan Respublikasının demokratik prinsiplər əsasında sabit və davamlı inkişafını təmin edən tarixi sənəd olsun.” Ulu Öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə yaradılmış Konstitusiya Komissiyası tərəfindən hazırlanmış layihə 1995-ci il noyabrın 12-də ümumxalq səsverməsinə çıxarıldı. Seçicilərin 86 faizi iştirak etmiş, onların 91,9 faizi Konstitusiyanın lehinə səs vermişdi. Beləliklə, Azərbaycan xalqı ilk dəfə öz azad iradəsi ilə öz dövlətinin qanununu qəbul etdi. Ulu Öndərin 1995-ci il 15 dekabr tarixli Fərmanı ilə 12 noyabr tarixi Konstitusiya Günü elan edildi və hər il bu gün müstəqil dövlətçiliyin rəmzi kimi qeyd olunur. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası müstəqillik dövründə dövlətin siyasi, hüquqi və ictimai həyatında fundamental dönüş nöqtəsi oldu. Əsas Qanun – dövlətin quruluşunu, hakimiyyət bölgüsünü, vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını, dövlətin beynəlxalq prinsiplərə sadiqliyini müəyyənləşdirdi. Onun əsasında Azərbaycan demokratik, hüquqi və dünyəvi dövlət kimi formalaşdı. Konstitusiyanın 48 maddəsi insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarına həsr olunub. Burada insan ləyaqətinin qorunması, fikir və söz azadlığı, vicdan, mülkiyyət, təhsil, əmək və sosial təminat hüquqları beynəlxalq standartlara uyğun şəkildə təsbit edilib. Bu, dövlətin vətəndaş qarşısında məsuliyyətini, insanın isə hüquqla qorunan dəyər kimi qəbulunu təmin etdi. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev isə bu sənədin müasir dövlət idarəçiliyində yaşarlığını və çevikliyini təmin edən islahatların müəllifidir. Cəmiyyətin dinamik inkişafı, iqtisadi-siyasi sabitliyin möhkəmlənməsi və yeni idarəetmə modelinə keçid zərurəti Konstitusiyanın bir neçə dəfə təkmilləşdirilməsini şərtləndirdi. 2002, 2009 və 2016-cı illərdə keçirilmiş referendumlar nəticəsində Konstitusiyanın müxtəlif maddələrinə əlavə və dəyişikliklər edilib. Bu dəyişikliklər hüquqi sistemin modernləşməsinə, insan hüquqlarının müdafiəsinin gücləndirilməsinə, dövlət idarəçiliyinin səmərəliliyinə və yeni institusional strukturların formalaşmasına yönəlib. 2016-cı il referendumunda Birinci vitse-prezidentlik institutu yaradıldı. Bu yenilik dövlətin çevik və operativ idarəetmə sisteminin təkmilləşdirilməsi, qərarların effektiv həyata keçirilməsi və dövlət məsuliyyətinin artırılması baxımından mühüm addım oldu. Cənab Prezident İlham Əliyev qeyd edir: “Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə hazırlanmış Konstitusiya müasir dünyanın sivil dəyərlərinə, milli dövlətçilik ənənələrimizə və ümumbəşəri prinsiplərə söykənərək demokratik, hüquqi, dünyəvi dövlət quruculuğu üçün möhkəm təməl yaratmışdır.” Bu gün Konstitusiya Azərbaycan dövlətçiliyinin həm sabitlik dayağı, həm də inkişaf xəritəsidir. Onun prinsipləri əsasında ölkəmiz hüquqi dövlət modelindən sosial rifah dövlətinə doğru irəliləyir. Azərbaycan Konstitusiyası təkcə hüquqi sənəd deyil, həm də xalqın mənəvi iradəsinin yazılı ifadəsidir. O, dövlətin öz vətəndaşına verdiyi ən ali vəd – azadlıq, ədalət və bərabərlik vədidir. Ulu Öndər Heydər Əliyevin dediyi kimi: “Konstitusiyamız ümumbəşəri dəyərlərə və mütərəqqi milli ənənələrə söykənərək, dövlətin və cəmiyyətin inkişaf perspektivlərini əks etdirir.” Bu ideya bu gün də cənab Prezident İlham Əliyevin siyasətində davam etdirilir – qanunun aliliyi, sosial ədalət, insan amili və inkişaf Konstitusiyanın əsas ruhunu təşkil edir.
Bu gün 12 noyabr – Konstitusiya Günü təkcə bir hüquqi sənədin qəbulunun ildönümü deyil, xalqın suverenliyə, ədalətə və dövlətçiliyə sədaqətinin təntənəsidir.
Konstitusiya – xalqla dövlət arasında müqəddəs and, gələcəyin yol xəritəsi, azadlıq və müstəqillik idealının hüquqi təcəssümüdür. O, bu gün də Azərbaycan dövlətinin sabitliyinin və inkişafının sarsılmaz dayağı, xalqın iradəsinin əbədi səsi kimi yaşayır.
David İbramxəlilov,
YAP Qusar rayon təşkilatının sədri.
Geri dön