Tarixi-dini abidələrlə zəngin ərazi
Bu gün, 09:49. Yazar: azer
Azərbaycanın cənub-qərbində yerləşən Füzuli rayonu tarix boyu həm mədəniyyət, həm də mənəviyyat beşiyi kimi tanınıb. Qarabağın bu qədim diyarı əsrlər boyu müxtəlif sivilizasiyaların, dinlərin və mədəniyyətlərin qovuşduğu bir məkana çevrilib. Burada ucaldılmış məscidlər, türbələr, karvansaralar və qəbiristanlıqlar xalqımızın dini dünyagörüşünü, milli dəyərlərini və memarlıq zövqünü bu günə qədər yaşadır.
Füzulinin tarixi-dini abidələri xalqımızın keçmişinə açılan bir pəncərədir. Bu abidələr təkcə daşdan hörülmüş binalar deyil, həm də əsrlərin səsi, xalqın inamının, mənəvi dəyərlərinin daşıyıcısıdır. Hər bir məscidin minarəsi, hər bir türbənin kitabəsi özündə bir dövrün tarixini, insanların iman gücünü əks etdirir.
Füzuli şəhərinin mərkəzində yerləşən Aşağı Gövhər Ağa məscidi və Yuxarı Gövhər Ağa məscidi Qarabağ memarlıq məktəbinin incilərindəndir. Bu məscidlər XIX əsrdə inşa edilmiş, zərif daş oyma ornamentləri və simmetrik tikili üslubu ilə seçilirdi. Sovet dövründə və xüsusilə Ermənistanın işğalı zamanı bu abidələr dağıntılara məruz qalsa da, Azərbaycan dövləti tərəfindən azadlıqdan sonra onların bərpasına başlanılıb.
Füzuli rayonunun Babı, Görəvənd, Merdinli, Arazdəyən, Qarabulaq kimi kəndlərində yerləşən qədim türbələr, ziyarətgahlar və qala qalıqları bu torpaqların çoxəsrlik tarixinin şahidləridir. Məsələn, Babı türbəsi XII-XIII əsrlərə aid olub, memarlıq baxımından Naxçıvan və Gəncə abidələri ilə eyni üslubda inşa edilib. Türbənin daş ornamentlərində islam kalliqrafiyasının nadir nümunələri qorunur.
Füzuli torpağı təkcə maddi abidələrlə deyil, həm də mənəvi dəyərləri ilə tanınır. Əsrlər boyu bu bölgədə el ağsaqqalları, din alimləri və şairlər yetişib. Onların fəaliyyəti xalqın həm dini, həm də mədəni dünyagörüşünə təsir edib. Füzuli şəhərinin özü də böyük Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzulinin adını daşıyır — bu ad həm elm, həm də mənəviyyat rəmzidir.
Füzuli rayonu eyni zamanda Şeyx Babı türbəsi kimi məşhur ziyarətgahlarla tanınır. Bu türbə yalnız dini ibadət yeri deyil, həm də xalqımızın birliyinin və tolerantlığının simvoludur. Ziyarətgahda müxtəlif bölgələrdən insanlar dua etməyə, niyyət tutmağa gələr, bu məkan sanki milli mənəvi birliyin ünvanına çevrilərdi.
Erməni işğalı dövründə (1993–2020) Füzulinin yüzlərlə tarixi-dini abidəsi dağıdılıb, məscidlər təhqir olunub, qəbiristanlıqlar viran qoyulub. Lakin 44 günlük Vətən müharibəsində Füzuli şəhəri və onun kəndləri azad olunduqdan sonra dövlətimiz tərəfindən genişmiqyaslı bərpa işlərinə başlanıldı.
Bu gün Füzuli rayonunda azadlıq və yenidənqurma ruhu hökm sürür. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə bərpa olunan məscidlər, ziyarətgahlar və türbələr təkcə daşdan tikilmiş binalar deyil, həm də xalqın mənəvi dirçəlişinin, dini azadlığının təntənəsidir. Füzuli şəhərində yeni tikilən məscid kompleksi müasir memarlıqla qədimliyin harmoniyasını əks etdirir və gələcək nəsillərə dini-mənəvi irsin qorunmasının vacibliyini xatırladır.
Bu gün Füzuli rayonu yalnız iqtisadi və sosial inkişaf baxımından deyil, həm də mənəvi dirçəlişin simvolu kimi diqqət çəkir. Onun tarixi-dini abidələri xalqımızın kimliyini, milli köklərini və əqidəsini yaşadan canlı tarixdir.
Füzuli torpağı sübut etdi ki, mədəniyyət və inanc dağıdılsa da, ruhu sarsılmazdır. Bu torpaq yenidən dirçəlir, məscidlərdə azan səsləri ucalır, türbələrə ziyarətlər bərpa olunur. Beləliklə, Füzuli bu gün həm şəhidlərin qanı ilə müqəddəsləşmiş, həm də tarixi-dini irsi ilə işıqlanmış bir diyar kimi Azərbaycan xalqının yaddaşında əbədi qalacaq.
YAP Şirvan şəhər təşkilatının
Mühasibi Kərimli Natiq Həsən oğlu
Geri dön