17 Oktyabr – Tarixin ağır imtahanı və şanlı qələbəsi günüdür
Bu gün, 12:47. Yazar: azer
17 Oktyabr sadəcə bir azadlıq tarixi deyil; o, Azərbaycanın qürurunun və yenilməzliyinin müqəddəs imzasıdır. Bu gün, hər bir azərbaycanlının qəlbində Vətən Müharibəsinin polad iradəsi, şəhidlərimizin fədakarlığı və Böyük Qayıdışın sarsılmaz inamı yaşayır. Füzuli, yoxdan var edilən bir qəhrəmanlıq dastanının mərkəzində dayanan şəhərdir.
Füzulinin coğrafiyası belə, mübarizə ruhunu təcəssüm etdirir. Qarabağ dağ silsiləsinin cənub-şərq ətəklərindən Araz çayının hənirtisinə qədər uzanan bu ərazi, Cəbrayıl, Xocavənd, Ağcabədi və Beyləqanla qonşu olmaqla yanaşı, həm də Araz boyunca İranla həmsərhəd olan strateji bir nöqtədir. Quruçay, Köndələnçay və Çərəkən çaylarının suladığı, 1386 km² ərazisi olan bu torpaqlar zəngin tarixə malikdir. Əsası 1827-ci ildə Qarabulaq adlanan yaşayış məskəni kimi qoyulmuş, 1930-cu ildə Qaryagin adını almışdı. Nəhayət, 1959-cu ilin aprelində, dahi şairimiz Məhəmməd Füzulinin 400 illik yubileyi şərəfinə öz indiki əzəmətli adını – Füzuli adını almışdır. Bu ad dəyişikliyi Füzulini sadəcə coğrafi məkandan çıxarıb, milli mədəniyyətin, sözün və hikmətin daşıyıcısına çevirmişdi.
Füzuli rayonu tarixən türk-islam mədəniyyətinin zəngin abidələri ilə zəngin bölgələrdən biridir. Rayonda mövcud olan abidələr sırasında Babı kəndində yerləşən XIII əsrə aid Şeyx Babi Yaqub səkkizguşəli türbəsi, Aşağı Veysəllidə XIV əsrə aid Mirəli türbəsi, Əhmədalılar kəndindəki orta əsr qəbiristanlığının ərazisindəki sənduqə formalı türbə və XIX əsrin Cəlil türbəsi yer alırdı. Bu zəngin irs, Füzulinin əsrlər boyu formalaşmış, dərin tarixi və dini yaddaşa malik bir məkan olduğunu sübut edirdi. Lakin bu zənginlik 23 avqust 1993-cü ildə erməni işğalı ilə qəddarcasına susduruldu. Şəhər və rayonun böyük hissəsi viran qoyuldu. İşğal illərində bu torpaqlar kədərin, dağıntının və vandalizmin şahidi oldu.
Bu ağır mübarizədə Füzuli xalqı böyük itkilər verdi: rayon sakinlərindən 400 nəfərədək müharibə əlili, 663 nəfər şəhid oldu, 181 nəfər əsir və itkin düşdü. Bu rəqəmlər, işğal dövrünün ağrısını və Füzuli xalqının fədakarlığını göstərən qara bir siyahıdır. Lakin Füzuli ruhu heç vaxt ölmədi. Hələ 1994-cü ilin yanvarında, Ulu Öndər Heydər Əliyevin 5 yanvar tarixli əmri ilə baş tutmuş hücum nəticəsində rayonun 22 yaşayış məntəqəsi (o cümlədən, Horadiz) işğaldan azad edilmişdi. Bu, gələcək Böyük Qələbənin ilk parlaq müjdəsi idi və Azərbaycan əsgərinin qələbə əzminin sönmədiyini göstərirdi.
Nəhayət, 2020-ci il Vətən Müharibəsi. Füzuli uğrunda aparılan döyüşlər müharibənin ən ağır və mühüm səhifələrini təşkil edirdi. Otuz il ərzində düşmənin təmas xəttində qurduğu möhkəm istehkamlar, hərbi mütəxəssislərdə belə, bu azadlığın illərlə çəkəcəyi fikrini yaradırdı. Lakin Azərbaycan Prezidenti, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Ordumuz buna cəmi 21 günə son qoydu. Füzulinin strateji müdafiə xətlərinin yarılması bütün cəbhə boyu əməliyyatlar üçün həlledici oldu, Azərbaycana strateji üstünlüklər qazandırdı. Bu döyüşlərdə Ordumuzun şücaəti o qədər qüvvətli idi ki, düşmən son mərhələdə silahlarını yerə qoyub qaçmışdı. Hərbi mütəxəssislər artıq açıq-aydın bildirirlər ki, Azərbaycan Ordusu böyük döyüş qabiliyyətinə və texniki təminata malik olan bir ordudur. Düşmən və bütün dünya artıq Azərbaycanın gücünü görüb və bunu etiraf edib.
Qoçəhmədli, Çimən, Cuvarlı, Pirəhmədli, Musabəyli, İşıqlı, Dədəli kəndləri və Füzuli şəhəri – bu adlar 17 oktyabr 2020-ci il tarixində şanlı Ordumuz tərəfindən işğaldan azad edildi. Vətən Müharibəsi nəticəsində ümumilikdə rayonun 62 yaşayış məntəqəsi azadlığa qovuşdu.
“Füzulinin azad olunmasına görə” medalı ilə təltif edilən 25325 hərbi qulluqçu Azərbaycan Ordusunun qəhrəmanlığını və döyüş qabiliyyətini bütün dünyaya nümayiş etdirdi. Bu medal, Füzuli zəfərinin əbədi simvoludur. 17 Oktyabr hərbi əzmin, fədakarlığın və dəmir intizamın Qələbəsidir. Bu gün, Prezident İlham Əliyevin 31 iyul 2023-cü il tarixli Sərəncamı ilə təsis edilmiş Füzuli Şəhəri Günü olaraq, bizim milli tariximizə əbədi yazılmışdır. Bu, sadəcə bir şəhərin deyil, milli ruhun, tarixi ədalətin və gələcəyə inamın təntənəsidir!
İlqar Kərimov,
YAP Tovuz Rayon Təşkilatının sədr müavini
Geri dön