Ermənilərin qorxulu röyası:
Bu gün, 14:30. Yazar: sevinc1
Bu gün Ermənistanın siyasi və mətbuat dünyasında elə bir söz var ki, hər kəsin qorxulu röyasına çevrilib: "Qərbi Azərbaycan İcması". Bu ad çəkiləndə, erməni mətbuatında səslənən həyəcanlı başlıqlardan tutmuş, siyasətçilərin narahat çıxışlarına qədər ciddi bir vahimə dalğası yayılır. Lakin bu narahatlığın səbəbi Qərbi Azərbaycan İcmasının özü deyil, onun ifşa etdiyi acı tarixi və hüquqi həqiqətlərdir.
Vahimə dalğası: Ermənistanın təbliğat taktikası
Ermənistan mətbuatı bu mövzunu sanki bir bəşəriyyət fəlakəti kimi təqdim etməyə çalışır. Onlar iddia edirlər ki, Azərbaycan Qarabağda olduğu kimi, Ermənistanın digər hissələrində də "etnik təmizləmə" aparmaq niyyətindədir. Bu, sadəcə bir təbliğat cəhdi deyil, həm də illərdir qurulmuş bir monoetnik mifologiyanın çöküşüdür.
Məsələn, Ermənistanın aparıcı xəbər saytı olan "News.am" yazır: "Azərbaycanın 'Qərbi Azərbaycan' kampaniyası Ermənistanın ərazi bütövlüyünə qarşı açıq təhdiddir." Keçmiş ombudsman Arman Tatoyan QAİ Mingəçevir şəhər nümayəndəsi Nargilə Kərimovanın üzvlük vəsiqəsinin şəklini öz feysbuk səhifəsində paylaşaraq vahimə ilə bəyan edir: "Bakı bu yolla bizi yeni müharibə ilə hədələyir." Bu kimi bəyanatlar Qərbi Azərbaycan İcmasının fəaliyyətini "revizionizm" və "ərazi iddiaları" kimi qələmə verməklə beynəlxalq ictimaiyyəti çaşdırmaq məqsədi daşıyır.
Hüquq və sülh platforması: Prezident İlham Əliyevin siyasəti və cəmiyyətin mövqeyi
Lakin bu iddiaların qarşısında Azərbaycanın mövqeyi sanki bir güzgü kimi dayanır və Ermənistanın həqiqi niyyətini üzə çıxarır. Azərbaycan mətbuatı Qərbi Azərbaycan mövzusunu beynəlxalq hüquq, sülh və dialoq çərçivəsində təqdim edir.
Prezident İlham Əliyevin bu məsələdəki siyasəti xüsusi diqqətə layiqdir. O, Qərbi Azərbaycandan olan soydaşlarımızın qayıdış hüququnun beynəlxalq hüquq normaları ilə təmin edilməsini təkid edir. Ölkə başçısının bu mövqeyi tarixi ədalətin bərpasına və regionda uzunmüddətli sülhün qurulmasına xidmət edən, uzaqgörən və humanist bir siyasətdir. Onun "Məqsəd dialoq, qarşılıqlı hörmət və tarixi ədalətin bərpasıdır" tezisi beynəlxalq arenada Azərbaycanın mövqeyini qətiyyətlə və dinc yolla müdafiə etdiyini göstərir.
Azərbaycanın rəsmi xəbər agentliyi Azərtac bildirir: "Qərbi Azərbaycandan olan soydaşlarımızın tarixi torpaqlarına qayıtmaq hüququ BMT-nin İnsan Hüquqları Bəyannaməsi (Maddə 13) ilə təsbit olunmuş fundamental bir haqqdır." Azərbaycan cəmiyyəti də bu tələbi yekdilliklə dəstəkləyir, qayıdışın sülh şəraitində, beynəlxalq nəzarət altında və təhlükəsizlik təminatı ilə baş verməsini tələb edir. Bu mövqe, kimin münaqişəni qızışdırmaq, kimin isə dinc yolla həll etmək istədiyini aydın şəkildə nümayiş etdirir.
İdeoloji çöküş: Monoetnik dövlət mifi və təzadlı ifadələr
Erməni elm adamları və tarixçilərinin erməni mifini ifşa edən fikirləri
Erməni millətçiliyinin yaratdığı "erməni mifi" və "əzəldən erməni torpaqları" ideologiyası təkcə Azərbaycan tərəfindən deyil, bəzən erməni tarixçilərinin və alimlərinin özlərinin gətirdiyi faktlarla da təkzib edilir. Bu fikirlər əsasən, İrəvan bölgəsinin və "Ermənistan" adlanan ərazinin tarixi demoqrafik tərkibinin əksini göstərir.
1. İrəvanın əsas əhalisinin azərbaycanlı olması (Georgi Anqartsi)
Erməni tarixçi və etnoqraf Georgi Anqartsi ( Qriqori Arutyunyan), 1930-cu illərdə yazdığı elmi əsərlərində hazırkı İrəvan ətrafındakı yaşayış məntəqələrinin tarixi demoqrafik mənzərəsini sarsılmaz faktlarla təsvir etmişdir.
• Konkret fakt: Anqartsi göstərirdi ki, İrəvan və onun yaxınlığındakı yaşayış məntəqələrinin əsas əhalisi ermənilər deyil, məhz azərbaycanlılardan ibarət idi. Bu, illər boyu "İrəvanın əzəldən erməni şəhəri olması" barədə yaradılan mifi elmi əsaslarla alt-üst edir.
• Əhəmiyyəti: Bu, XX əsrin əvvəllərində bölgənin əslində Azərbaycan-Türk mədəniyyətinin mərkəzlərindən biri olduğunu təsdiqləyən daxili bir etirafdır.
2. XIX əsrdə Qafqazın demoqrafiyası və köçürülmələr
Çar Rusiyasının rəsmi sənədlərinə və hesabatlarına əsasən erməni əhalisinin Cənubi Qafqaza, xüsusilə İrəvan əyalətinə kütləvi köçürülməsi inkar edilməsi mümkün olmayan faktdır.
• Konkret fakt: Bir çox Qərb erməni tədqiqatçıları, 1828-ci ildə Rusiya-İran müharibəsi (Türkmənçay müqaviləsi) və sonrakı müqavilələr nəticəsində yüz minlərlə erməninin Osmanlı və İran ərazilərindən İrəvan və Qarabağ bölgələrinə köçürülməsinin rəsmi Rusiya siyasəti olduğunu qəbul edirlər.
• Əhəmiyyəti: Bu, Ermənistanın indiki ərazilərinin demoqrafik tərkibinin yerli yox, sonradan köçürülmə yolu ilə formalaşdığını göstərir ki, bu da "əzəldən erməni torpaqları" tezisini şübhə altına alır.
3. "Tarixi Ermənistan"ın siyasi spekulyasiya olması
Ermənistanın özündə və xaricdə fəaliyyət göstərən bəzi tənqidi düşüncəli erməni akademikləri və siyasi xadimlər "Böyük Ermənistan" və ya "tarixi Ermənistan" kimi iddiaların qədim dövrlərlə əlaqəsinin qeyri-dəqiq olduğunu vurğulayırlar.
Konkret baxış: Bu akademiklər iddia edirlər ki, qədim dövrlərdə "Ermənistan" adı çox vaxt coğrafi yox, siyasi-inzibati ərazilərə aid edilmişdir. Onlar hazırda irəli sürülən ərazi iddialarının tarixi deyil, XX əsrdə formalaşan siyasi spekulyasiya olduğunu bildirirlər.
Əhəmiyyəti: Bu fikir Ermənistanın yalnız XIX əsrdən başlayaraq bölgəyə kütləvi köçürülmə yolu ilə formalaşdığı haqqında Azərbaycanın mövqeyini gücləndirir və ərazi iddialarını əsassız edir.
Hüququ siyasi sazişlə ləğv etmək cəhdi: Beynəlxalq normalara qarşı çıxış
Bu qorxu o qədər güclüdür ki, bəzi erməni siyasətçiləri sülh sazişi imzalandıqdan sonra Qərbi Azərbaycan İcmasının fəaliyyətinin dayandırılmasına dair absurd və qeyri-hüquqi fikirlər səsləndirirlər. Onlar düşünürlər ki, saziş imzalandıqdan sonra Azərbaycan bu mövzunu sadəcə "unudacaq".
Əslində, bu cəhd beynəlxalq hüququn əsas prinsiplərinə – xüsusilə insan hüquqlarına – məhəl qoymamaq deməkdir. Qərbi Azərbaycan İcması siyasi bir alət deyil; o, yüz minlərlə insanın zorla qovulduğu tarixi yurdlarına qayıtmaq fundamental hüququnu müdafiə edən bir platformadır.
Bu hüquq ləğv edilə bilməz, çünki:
1. Fundamental insan hüququdur: Qayıdış hüququ ("Right to return") BMT-nin İnsan Hüquqları Bəyannaməsinin 13-cü maddəsi və beynəlxalq humanitar hüququn əsas prinsipləri ilə təsbit olunub. Bu, dövlətlərarası sazişlərlə ləğv edilə biləcək adi bir siyasi məsələ deyil, hər bir fərdin toxunulmaz haqqıdır.
2. Siyasi alət yox, fərdi təminatdır: Erməni tərəfinin İcmanın fəaliyyətini dayandırmağı tələb etməsi, onların problemi siyasi müstəviyə keçirərək, fərdi hüquqlardan yayına biləcəklərinə ümid etdiklərini göstərir. Lakin bu hüquq, saziş olsun, ya olmasın, Ermənistanın üzərinə düşən beynəlxalq öhdəlikdir.
Erməni siyasətçiləri anlayırlar ki, azərbaycanlıların qayıdış hüququnun tanınması həm Ermənistanın etnik təmizləmə siyasətini faktiki etiraf edəcək, həm də ölkənin monoetnik statusuna son qoyacaq. Məhz buna görə də onlar bu hüququ siyasi sənədlə "satışa çıxarmağa" çalışırlar.
"Qərbi Azərbaycan İrsi" kitabının ifşa gücü
Ermənistanın narahatlığının artmasında "Qərbi Azərbaycan İrsi" kitabının nəşri xüsusi rol oynayır. Bu kitabın Ermənistan mətbuatında bu qədər müzakirəyə səbəb olması təsadüfi deyil. Kitab sadəcə tarixi məlumatlar toplusu deyil, yüzlərlə fakt, sənəd və arxiv materialı ilə ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdiyi etnik təmizləmələri və Azərbaycanın tarixi abidələrinin, o cümlədən qəbiristanlıqlarının məhv edilməsini sübuta yetirir.
Qeyd edək ki, kitab V cild olacaqdır. Kitabın müəllifləri Qərbi Azərbaycan İcması İdarə Heyətinin sədri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, millət vəkili Əziz Ələkbərli və tarixçi-tədqiqatçı Səbuhi Hüseynovdur. Xüsusilə vurğulanmalıdır ki, birinci cilddə indiki Ermənistan ərazisindəki 700 qəbiristanlıqdan yalnız 200-ü tədqiqata cəlb edilmişdir.
Ən fundamental fakt isə odur ki, tədqiqata cəlb olunmuş 200 qəbiristanlığın ən qədimi XII əsrə aiddir. Qərbi Azərbaycanda ermənilərin həmin dövrə aid nəinki qəbiristanlığı, heç bir qəbri belə yoxdur. Bu dəlil, Ermənistanın bu ərazilərin tarixinə dair iddialarının yalan və uydurma olduğunu faktiki olaraq sübut edir.
Kitabda dəqiq coğrafi koordinatlar, tarixi fotolar və arxiv sənədləri ilə dağıdılmış Azərbaycan-Türk qəbiristanlıqlarının faktlarla qeyd edilməsi erməni tərəfi üçün ən böyük problemdir. Bu faktlar inkarolunmazdır və onların qarşısına hər hansı bir əks arqument qoymaq qeyri-mümkündür. Məhz bu səbəbdən erməni mediası kitabın məzmununu deyil, onun "təcavüzkar niyyətləri"ni müzakirə etməyə çalışır. Onlar anlayırlar ki, faktların qarşısında duruş gətirə bilməyəcəklər və bu cür təbliğatla ictimaiyyətdə narahatlıq yaratmağa çalışırlar.
Erməni cəmiyyətinin psixoloji müqaviməti
Ermənistan cəmiyyəti və mətbuatı Qərbi Azərbaycan İcmasının tələblərinə iki əsas psixoloji amil səbəbindən kəskin müqavimət göstərir.
Birincisi, Tarixi yaddaşın inkarı: Ermənilərin böyük bir qismi on illər boyu hökumətləri tərəfindən aşılanan "homogen Ermənistan" mifologiyasına inanır. Azərbaycanlıların tarixi yurdlarına qayıdışı bu mifologiyanın dağılması deməkdir. Buna görə də, erməni mətbuatı bu mövzunu təqdim edərkən mütəmadi olaraq Azərbaycanın "tarixi saxtalaşdırmaq" və "ərazi qazanmaq" cəhdləri barədə xəbərlər yayır. Onlar faktiki olaraq tarixi cinayətləri qəbul etmək məcburiyyətində qalacaqları qorxusu ilə yaşayırlar.
İkincisi, Sülhə maneə: Erməni siyasətçilər hesab edirlər ki, azərbaycanlıların qayıdış mövzusu gələcək sülh müqavilələrinin əsas prinsiplərini şübhə altına ala bilər. Onların əsas düşündüyü odur ki, bu tələb rəsmi Bakının "sülh gündəmi" ilə deyil, "uzunmüddətli ərazi iddiaları" ilə bağlıdır. Bu səbəbdən, onlar Qərbi Azərbaycan İcmasını bir hüquq platforması kimi deyil, sülh prosesini təhdid edən siyasi bir alət kimi təqdim etməyə çalışırlar.
Lakin Qərbi Azərbaycan İcmasının fəaliyyəti göstərir ki, həqiqi sülh yalnız beynəlxalq hüquqa və zorla qovulmuş insanların fundamental qayıdış hüququna hörmətlə yanaşıldığı halda mümkündür. Qərbi Azərbaycan İcmasının bu fəaliyyəti, Ermənistanın illərdir qurduğu monoetnik yalanın sonunu gətirən, tarixin və ədalətin tələbi kimi səslənir.
ŞƏMSİ QOCA,
Qərbi Azərbaycan İcmasının elmi işçisi
Geri dön