Qarabağda Suverenliyin Tam Bərpası: 2023-cü il 19–20 Sentyabr Antiterror Əməliyyatının Tarixi və Hüquqi Əhəmiyyəti
Bu gün, 13:42. Yazar: azer
Azərbaycan Respublikası 2020-ci ildə baş tutmuş 44 günlük Vətən müharibəsində beynəlxalq hüquqa əsaslanaraq öz ərazi bütövlüyünü bərpa etdi. Lakin müharibədən sonra da Qarabağda yerləşən və Ermənistan tərəfindən dəstəklənən separatçı silahlı qruplar regionun təhlükəsizliyinə və inkişafına mane olmağa davam edirdilər. Bu vəziyyətin aradan qaldırılması üçün son və qəti addım 2023-cü ilin 19–20 sentyabr tarixlərində atıldı.
44 günlük müharibədən sonra Azərbaycan tərəfi bölgədə sülh və reinteqrasiya naminə bir çox təşəbbüslərlə çıxış etsə də, separatçı silahlı dəstələr:
Ermənistanın siyasi və hərbi dəstəyi ilə Qarabağda qanunsuz fəaliyyətlərini davam etdirirdi;
Azərbaycan hərbçilərinə və mülki şəxslərə qarşı silahlı hücumlar təşkil edirdi;
Yeni nəsil minalar basdıraraq əraziyə və bərpa proseslərinə ciddi təhlükə yaradırdı;
Qarabağın təbii sərvətlərini qanunsuz istismar edirdi.
Bu təhdidlər Azərbaycanın dövlət suverenliyinin pozulması ilə yanaşı, beynəlxalq hüququn açıq şəkildə pozulması demək idi.
Azərbaycan 2023-cü ilin aprel ayında Laçın Nəzarət-Buraxılış Məntəqəsini yaradaraq Qarabağa giriş-çıxış üzərində tam nəzarəti bərpa etdi. Bu, separatçı rejimin xarici dəstək almasının qarşısını almaqla yanaşı, əraziyə dövlət nəzarətini gücləndirdi.
Eyni zamanda, 2022-ci ilin dekabrından etibarən Şuşa-Laçın yolunda keçirilən dinc vətəndaş etirazları ictimai və ekoloji hüquqların müdafiəsi baxımından əlamətdar oldu. Bu aksiyalar:
Qarabağda qanunsuz iqtisadi fəaliyyətlərə qarşı cəmiyyətin etirazını ifadə etdi;
Ərazidə minaların yerləşdirilməsinə qarşı haqlı narazılığı ortaya qoydu;
Azərbaycanın suveren hüquqlarının ictimai müdafiəsini gücləndirdi.
2023-cü il sentyabrın 19-da Ermənistan silahlı birləşmələrinin növbəti genişmiqyaslı təxribatına cavab olaraq Azərbaycan Ordusu lokal xarakterli antiterror tədbirlərinə başladı. Əməliyyatın əsas xüsusiyyətləri:
Yalnız legitim hərbi hədəflərə zərbələrin endirilməsi;
Mülki əhalinin maksimum qorunması;
Yüksək dəqiqliklə və beynəlxalq humanitar hüquq prinsiplərinə uyğun icra.
Cəmi 23 saat davam edən bu əməliyyat nəticəsində:
Separatçı silahlı dəstələr tam tərksilah edildi və təslim oldu;
Azərbaycanın konstitusiya quruluşu və qanuni idarəetməsi Qarabağda bərpa olundu;
Dövlət Bayrağı bütün ərazidə ucaldıldı.
Antiterror əməliyyatından sonra regionda yeni hüquqi və siyasi reallıqlar formalaşdı. 2023-cü il sentyabrın 28-də qondarma rejimin rəhbəri Samvel Şahramanyan qanunsuz qurumun ləğv edilməsi ilə bağlı sənəd imzaladı. Bu, Azərbaycanın suverenliyinə qarşı yönəlmiş separatizmin rəsmi şəkildə sona çatdığını təsdiqlədi.
2023-cü il oktyabrın 15-də Prezident İlham Əliyev Xankəndi, Xocalı, Xocavənd və Ağdərə şəhərlərinə səfər edərək, dövlət bayrağını bu şəhərlərdə ucaltdı. Bu səfər və bayrağın qaldırılması:
Azərbaycan dövlətinin tam suverenliyinin rəmzi;
Milli birliyin və siyasi iradənin göstəricisi;
Regionda yeni mərhələnin başlanğıcı oldu.
Bu əlamətdar Zəfərin gələcək nəsillər tərəfindən də unudulmaması və milli kimlikdə əbədi yaşadılması məqsədilə Prezident İlham Əliyev 2024-cü ilin 19 sentyabr tarixində sərəncam imzalayaraq 20 Sentyabr tarixini Dövlət Suverenliyi Günü elan etdi. Bu qərar tarixi ədalətin və milli suverenliyin siyasi-hüquqi təsdiqi oldu.
2023-cü ilin 19–20 sentyabr tarixli lokal antiterror əməliyyatı:
Azərbaycanın suverenliyini tam və qəti şəkildə bərpa etdi;
Separatizmi tarixin arxivinə göndərdi;
Beynəlxalq hüquqa əsaslanan konstitusion nizamı regiona qaytardı;
Milli həmrəyliyi və dövlət iradəsini gücləndirdi.
Bu gün Qarabağda ucalan Azərbaycan bayrağı yalnız fiziki suverenliyin deyil, həm də mənəvi, hüquqi və strateji iradənin simvoluna çevrilib.
Antiterror əməliyyatı ilə əsas mərhələ başa çatsa da, qarşıda duran əsas vəzifələr:
Bölgədə dayanıqlı sülhün təmin olunması;
Reinteqrasiya və bərpa işlərinin sürətləndirilməsi;
Bütün vətəndaşların təhlükəsiz və layiqli həyat şəraitinin təmin edilməsidir.
Bu, Azərbaycanın regional liderliyini və müasir dövlət quruculuğu modelini daha da möhkəmləndirəcək.
Türkanə Nuriyeva
YAP Laçın rayon təşkilatının 4 saylı ərazi partiya təşkilatının sədri
Geri dön