Nildə tarixi layihə: Hedasi Barajı açıldı
Bu gün, 14:39. Yazar: sevinc1
Mavi Nil üzərində inşa edilən və Afrikanın ən böyük hidroelektrik layihəsi olan Hedasi bəndinin Efiopiyanın enerji istehsalını artırması gözlənildiyi halda, Nil sularının paylaşılması ilə bağlı Misir və Sudan ilə mübahisələr yenidən gündəmə gətirilib.
Efiopiyanın Nil çayı üzərində inşa etdiyi Hedasi Barajı (Renessans) 14 illik tikintinin ardından dünən baş nazir Abiy Əhmədin də qatıldığı mərasimlə rəsmi olaraq istifadəyə verilib.
Anadolu Agentliyinin (AA) müxbiri Hedasi bəndinin tarixi keçmişini, texniki xüsusiyyətlərini, Nil sularının paylaşılması ilə bağlı Efiopiya, Misir və Sudan arasında yaşanan gərginliyi və bəndin açılmasına hər iki ölkənin reaksiyalarını toplayıb.
Afrikanın ən böyük hidroelektrik layihəsi olan Hedasi bəndi Sudan sərhədindən təxminən 40 kilometr aralıda Qubada Mavi Nil üzərində ucalır.
Bu ərazi Efiopiyanın paytaxtı Əddis-Əbəbədən təxminən 580 kilometr məsafədədir.
Tikinti 2011-ci ildə təxminən 4,8 milyard dollar büdcə ilə başladı. Uzunluğu 1800 metr və hündürlüyü 175 metr olan bənd Afrikanın ən böyük hidroelektrik layihəsidir.
Tam gücünə çatdıqda 5,150 meqavatdan çox elektrik enerjisi istehsal edəcəyi proqnozlaşdırılan bəndin Efiopiyanın cari enerji təchizatını iki dəfə artıracağı və qonşu ölkələrə elektrik enerjisi satacağı gözlənilir.
Əsasən daxili resurslar və ictimai töhfələr hesabına maliyyələşdirilən layihə təxminən 65 milyon insanı elektrik enerjisi ilə təmin edəcək.
Anbar ideyası 1964-cü ildən əvvəl yaranıb.
Nil çayı üzərində bənd tikmək ideyası ilk dəfə 1964-cü ildən əvvəl ABŞ mühəndisləri tərəfindən irəli sürülüb, lakin regional siyasi qeyri-sabitlik və infrastruktur çatışmazlıqları səbəbindən layihə uzun illər təxirə salınıb.
Efiopiya ilə aşağı axın ölkələri, xüsusən də Misir arasındakı mübahisələr daha qədimlərə gedib çıxır.
Müstəmləkəçilik dövründə İngiltərə Misiri Nil sularından istifadə üçün əsas və müstəsna hüquq sahibi kimi tanıdı. Misir və Sudan da Nil çayının sularını paylaşan müqavilə imzalayıb.
Efiopiya Misir və Sudan arasındakı bu razılaşmanı rədd edərək, onun suveren hüquqlarını məhdudlaşdırdığını iddia edərək, bunu “müstəmləkəçi tətbiqi” adlandırıb.
2000-ci illərdə bənd planlarını canlandıran Əddis-Əbəbə administrasiyası və o zamankı baş nazir Meles Zenavi 2011-ci ildə layihəni milli prioritet elan etdi. Siyasi qarışıqlıqlar, daxili münaqişələr, regional müharibələr və resurs çatışmazlığı əhəmiyyətli gecikmələrə səbəb oldu.
Su bəndinin tikintisi 14 il çəkdi.
Hedasi bəndinin təməl daşı 2011-ci ildə qoyulmuşdu, lakin maliyyə və texniki problemlər, eləcə də regional gərginliklər səbəbindən onun tikintisi 14 il çəkdi.
Anbar regional gərginliyə səbəb oldu. Bənd Efiopiya üçün inkişaf və enerji müstəqilliyinin simvoluna çevrilsə də, Misir və Sudan su təhlükəsizliyi ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə etməkdə davam edir.
Misir və Sudan üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən su mənbəyi olan Nil çayı üzərindəki bəndin açılması bu ölkələrdəki narahatlığı azaltmayıb.
Dünən bəndin açılışını edən Efiopiya heç bir dövlətə zərər vermək niyyətində olmadığını bəyan edərək Misir, Sudan və digər qonşuları ilə əməkdaşlığa çağırıb.
Anbarın açılışında çıxış edən baş nazir Abiy Əhməd qonşu ölkələri əmin edib ki, onlar heç kimi hüquqlarından məhrum etməyəcəklər.
"Bu gün xalqım qarşısında söz verirəm: Misirdə, Sudanda və ya Sudanda heç bir dövlətin hüquqlarını pozmayacağam"-deyə Baş Nazir bildirib.
aia.az
Tərcümə şöbəsi
Geri dön