“Hipersəs raket yarışı” bütün dünyada dayanmadan davam edir
Dünən, 16:39. Yazar: sevinc1
Qlobal “hipersəs raket yarışı” səngimək bilmirsə, Çin və Rusiyanın yüksək manevr qabiliyyətinə malik raketləri ilə sektorda önə çıxması diqqət çəkir.
Dünyanın bir çox aparıcı ölkələri hipersəs raketlərini inkişaf etdirməyə çalışsa da, bu sahədəki inkişaflar həm hərbi balansları dəyişdirir, həm də gələcək müdafiə strategiyalarını yenidən formalaşdıra biləcək layihələrə səbəb olur.
Avstraliya və ABŞ tərəfindən iki ildən bir keçirilən 11-ci “Talisman Sabre” təlimi keçirilib. Təlim çərçivəsində Avstraliyaya ABŞ istehsalı olan “Dark Eagle” (LRHW) hipersəs raketinin yerləşdirilməsi Çinin tənqidinə səbəb olub.
Son hadisələr “Hipersonik raket istehsalı qlobal bir yarışa çevrilirmi?” sualını gündəmə gətirib.
Hipersonik silahlar səs sürətindən beş dəfə çox olan və saatda 6200 kilometrdən çox sürətlə hərəkət edə bilən qabaqcıl raket sistemləri kimi seçilir.
Bu sistemlər ballistik raketlərdən fərqli olaraq yüksək manevr qabiliyyəti ilə atmosferdə sürüşə, istiqamətini dəyişə və hədəfinə doğru müxtəlif marşrutlar tuta bilir. Bu xüsusiyyətlər hipersəs raketlərini ənənəvi ballistik raketlərdən fərqləndirir.
Manevr qabiliyyətinə görə hipersəs raketləri mövcud hava və raketdən müdafiə sistemləri üçün çətin hədəfə çevrilir.
Xüsusilə hipersəs silahlarının inkişafının qlobal təhlükəsizlik dinamikasını yenidən formalaşdıracağı gözlənilir.
Buna görə də, ölkələr arasında hipersəs silahlanma yarışı strateji çəkindirmə və hərbi üstünlük üçün vacibdir.
Hipersonik silahlar dünya üçün yeni deyil, lakin onların istifadəsi və inkişafı bir çox ölkələrdə davam edir.
Çin və Rusiyanın yüksək manevr qabiliyyətinə malik hipersəs raketləri ilə liderliyə yüksəlməsi ABŞ və digər Qərb ölkələrini öz raket texnologiyalarını inkişaf etdirməyə məcbur edir.
Çin hipersəs silahları üzrə dünya lideridir.
Çin öz arsenalını modernləşdirərək və inventarındakı nüvə başlıqlarının sayını artıraraq dünyada ən sürətlə böyüyən nüvə arsenalına malik ölkəyə çevrilib.
Çinin nüvə və hipersəs raketləri 2019-cu ildə Pekində qurulmasının 70-ci ildönümünü qeyd etmək üçün keçirilən hərbi paradda nümayiş etdirilib.
Mərasimdə ölkənin hava hücumundan müdafiə qərargahı (Hongqi - Qırmızı Bayraq) və "Şərq Küləyi" mənasını verən Dong Feng (DF) seriyalı nüvə başlıqlı raketlər və sualtı qayıqlardan atılan qanadlı raketlərin təqdimatı keçirilib.
Raketlər arasında DF-17 modeli seçilib. 11 metr uzunluğunda, orta mənzilli bu ballistik raket DF-ZF adlı hipersəs sürüşmə vasitəsini (HGV) daşıyır və yüksək sürətli manevr qabiliyyəti sayəsində mövcud raketdən müdafiə sistemlərini yan keçə bilir.
Ekspertlər bildirirlər ki, DF-17-nin uçuş məsafəsi və çevikliyi Çinə xüsusilə Tayvan boğazı və Cənubi Çin dənizi kimi ərazilərdə hərbi üstünlük verir.
Bu sistem həm də Çinin hipersəs texnologiyasının inkişaf potensialının nümayişi kimi seçilir.
Çin raketlərini sürət və məsafə baxımından təkmilləşdirməyə davam edir və hazırda hipersəs silahlarında dünya lideridir.
Rusiya öz ehtiyatlarına böyük sərmayə qoyur.
Rusiya “Avanqard” və “Kinjal” kimi sistemləri ilə hipersəs silah imkanları ilə seçilir.
“Avanqard” qitələrarası raketinin düşmən ölkələrə qarşı istifadə ediləcəyi gözlənilir. Onun müdafiə sistemləri tərəfindən aşkarlanmaqdan yayınacağı, həmçinin hava hücumundan müdafiə sistemlərini ortadan qaldıracağı iddia edilir.
Bildirilir ki, hipersəs başlıqlı raket səs sürətindən 20 dəfə yüksək sürətlə çata, üstün manevr qabiliyyətinə malikdir və atmosferin yuxarı hissəsində yüzlərlə kilometr hündürlükdə uça bilir.
Avangard raketi həm nüvə, həm də adi döyüş başlıqlarını daşıya bilir.
“Avanqard” nüvə silahı daşıya bilən qitələrarası hipersəs raketini yaradan Rusiya da inventarının modernləşdirilməsinə böyük sərmayə qoyur.
Rusiyanın hipersəs raketi “Kinjal” yüksək manevr qabiliyyəti ilə mövcud müdafiə sistemlərindən yan keçə bilir. Raket həm nüvə, həm də adi döyüş başlıqları daşıya bilər.
Digər aparıcı Rusiya silahı hipersəs qabiliyyəti ilə təchiz edilmiş “Oreşnik” ballistik raketidir.
Nüvə və ya adi döyüş başlıqları daşıya bilən “Oreşnik” raketinin Belarusda yerləşdirilməsi müzakirə edilir.
Nüvə və ya adi döyüş başlıqları daşıya bilən “Oreşnik” raketi ilk dəfə Ukraynanın Dnepr şəhərindəki hərbi sənaye kompleksinə hücumda da istifadə edilib. İstifadə olunub.
ABŞ dünyadan geri qaldığına görə tənqid olunur.
Hipersəs silahları sahəsində Rusiya və Çindən geri qalması ilə bağlı tənqidlərlə üzləşən ABŞ son illərdə üç fərqli proqramla öz imkanlarını təkmilləşdirməyə çalışır.
Bu proqramlar arasında “Dark Eagle” (LRHW), “ARRW” (AGM-183A) və “HACM” (Hypersonik Attack Cruise Missile) hipersəs raketləri var.
Avstraliyada keçirilən "Talisman Sabre" təlimi zamanı gündəmə gələn Qaranlıq Qartalın 2025-ci ilin sonuna kimi qurudan uzaq mənzilli hipersəs silahı olaraq inventarda yer alması planlaşdırılır.
ARRW üçün əməliyyat satınalma planının hələ aydın olmadığı bildirilir.
HACM hipersəs qanadlı raketi F-15E və digər döyüş təyyarələrinə inteqrasiya etmək məqsədi daşıyır.
aia.az
Tərcümə şöbəsi
Geri dön