Vaşinqton səfəri böyük siyasi hadisələrin başlanğıcı olacaq
Bu gün, 09:36. Yazar: azer
Azərbaycan İkinci Qarabağ müharibəsində tarixi Zəfər qazandı, 2020-ci il noyabrın 10-da imzalanan üçtərəfli Bəyanat ölkəmizin qalibiyyət, Ermənistanın məğlubiyyət sənədi oldu. Lakin Ermənistan Bəyanatın şərtlərinə məhəl qoymur, hətta Kəlbəcər və Laçın istiqamətlərində həmlələr də edirdi. 2023-cü il sentyabrın 19-20-də aparılan antiterror tədbirləri ilə Azərbaycan tarixi əraziləri üzərində suverenliyini bərpa etdi. Bu qələbəyə dünya dövlətlərinin münasibəti eyni olmadı. Bəzi dövlətlər Ermənistanın məğlubiyyəti ilə barışa bilmir, ona siyasi-hərbi dəstək göstərir, ordusunun silahlanmasına yardımlar edirdi. Zəngəzur dəhlizinin açılması kimi zəruri bir məsələdə Ermənistanın haqsız mövqeyini müdafiə edən dövlətlər də vardı.
ABŞ İkinci Qarabağ müharibəsində Azərbaycan Ordusunun qələbəsinə ə, ərazi bütövlüyünün tam bərpa olunmasına fərqli münasibəti ilə fərqləndi. Bu fərqlənmə nəticədə Azərbaycan və Ermənistan prezidentlərinin Nyu-Yorkda, Ağ Evdə üçtərəfli danışıqlara başlamasına səbəb oldu.
Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi bərpa olunandan az sonra ABŞ Azərbaycana qarşı ciddi məhdudiyyətlər tətbiq etmişdi. Təbii ki, erməni diasporunun ciddi cəhdi ilə. Bu məhdudiyyətlər 33 il davam etdi. ABŞ da, onun bu siyasətinə tərəfdar olanlar da gördülər ki, belə məhdudiyyətlər Azərbaycanın iqtisadi durumuna ciddi təsir etmək qüdrətində olmadı, ola da bilməzdi. Üçtərəfli görüşdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev xatırlatma formatında dedi: "1992-ci ildə, - Azərbaycan cəmi bir il əvvəl öz müstəqilliyini bərpa edəndən sonra, - bizə tətbiq olunan məhdudiyyət 33 ildən sonra ləğv edilib. Bu gün bu baş tutdu. Bu gün həqiqətən də Azərbaycan xalqının yaddaşına həkk olunacaq. Böyük şərəf və təşəkkür hissi ilə bu gün fikirlərimizi bölüşürük ki, Prezident Trampın strateji baxışı və münasibəti sayəsində nəinki bizim regionda, həmçinin son aylarda Asiyada, Afrikada və hazırda Cənubi Qafqazda müharibələrə son qoyulub. Otuz ildən çox idi ki, biz bu müharibəyə son qoya bilmirdik. Biz həyatları qurban verdik və çox pis müharibə içində idik və Prezident Tramp, onun komandası və bizim yaxın dostumuz cənab Uitkoff və onun komandası olmasaydı, yəqin ki, bu gün Ermənistan və Azərbaycan yenə bu bitməyən danışıqlar prosesində qalardı".
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev Azərbaycanın bəşəri dövlət, özünün sülhsevər prezident olduğunu xatırladaraq əminliklə və qətiyyətlə bildirdi ki, "Bu gün biz Cənubi Qafqazda sülhü bərqərar edirik. Bu, nəinki bizim bölgəmiz, eyni zamanda, bütün dünya üçün böyük bir imkandır... Azərbaycan və Ermənistan eyni ərəfədə, Sovet İttifaqının süqutundan sonra müstəqil oldu. Amma o ərəfədə artıq biz müharibə içində idik. Biz, əlbəttə ki, bir çox illəri itirdik. Müharibələr, işğal və qan tökülməsi ilə bağlı narahatlıq içində idik. Bu gün tarixi gündür, sülh günüdür. Prezident Tramp Qafqaza sülh gətirir. Buna görə biz həqiqətən ona olduqca minnətdarıq. Əminəm ki, Ermənistan və Azərbaycan cəsarətlə sülhə nail olacaq və bizim xalqlarımız da barışacaqdır. Biz bu cür münaqişələrə və qan tökülməsinə son qoyacaq və uğurla irəli gedəcəyik".
İkinci Qarabağ müharibəsinə kimi münaqişənin həlli ilə "məşğul olan" ATƏT-in Minsk qrupunun fəaliyyətinin heç bir siyasi və hərbi rolu qalmadığını bildirən dövlət basçımız dedi ki, bütün məsələləri beynəlxalq hüquq çərçivəsində Azərbaycanın özü həll etdi, sülh müqaviləsinin təşəbbüskarı da Azərbaycandır, beş əsas prinsip əsasında sülh sazişinin mətnini də Azərbaycan hazırlayıb.
2023-cü ilin antiterror tədbirlərindən sonra Ermənistanın reallıqlarla barışmalı olduğunu bildirən dövlət başçımız bildirdi ki, ondan sonra demək olar ki, fəal danışıqlar prosesi başlamışdır. Artıq neçə aydır tərəflər bəyan etmişdilər ki, sülh sazişinin bütün maddələri razılaşdırılıb. Hesab edirəm ki, bu, Cənubi Qafqaz üçün çox önəmli tarixi məsələdir. Əminəm ki, bu gün Ağ Evdə paraflanan sülh sazişi artıq bölgəyə sülh gətirib. Təbii ki, Ermənistanın, necə deyərlər, ev tapşırıqları da var. Bildiyiniz kimi, onların konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddiası məsələsi imkan vermədi ki, bu gün sülh sazişi imzalansın. Amma bu dəyişikliklər ediləndən sonra artıq sülh sazişi istənilən vaxtda imzalana bilər. Lakin bu gün mən bəzi suallara münasibətimi bildirəndə dedim ki, bir halda Azərbaycan və Ermənistan rəhbərləri bu paraflamanı Ağ Evdə etməyi qəbul ediblərsə, deməli, hesab etmək olar ki, artıq bölgəmizə dayanıqlı sülh gəlib. Hesab edirəm ki, bu, həm Azərbaycan, həm Ermənistan, həm bütün bölgə üçün xüsusi əhəmiyyətə malik olan məsələdir. Odur ki, bugünkü gün, o cümlədən buna görə tarixi gün sayıla bilər. Həm Azərbaycan-Amerika ikitərəfli münasibətlərinin inkişafında, həm Azərbaycan-Ermənistan normallaşması işində atılan addımlar, Birgə Bəyannamənin qəbul edilməsi, imzalanması və dünyanın ən qüdrətli dövləti olan Amerikanın Prezidentinin buna dəstəyi və şahidlik etməsi bir daha bu Bəyannamənin önəmini göstərir. Mən bu gün mətbuat konfransında da qeyd etdim, biz dünyanın bir nömrəli paytaxtında, dünyanın bir nömrəli ofisində, dünyanın ən qüdrətli Prezidentinin iştirakı ilə bunu etdik. Əlbəttə, hər kəs başa düşür ki, bunun nə qədər böyük əhəmiyyəti var, həm ölkəmiz üçün, həm bölgə üçün, həm geniş coğrafiya üçün. Biz haqq-ədaləti müharibə yolu ilə bərpa etdik. İndi isə buna siyasi müstəvidə də nöqtəni qoyduq.
Azərbaycan Respublikasıın Prezidenti cənab İlham Əliyev ABŞ Prezidenti D.Trampın ailə dəyərlərinə sadiqliyini, real nəticələrə nail olduğunu, ABŞ-ın Azərbaycana qarşı 33 il əvvəl iqtisadi sanksiyalar tətbiq etdiyini, indi ədalətsiz düzəlişin ləğv edilməsini, Minsk qrupunun de-yure qalmasının tamamilə məntiqsizliyini, cənab Trampın Nobel sülh mükafatına layiq olduğunu, bu gün Azərbaycan və Ermənistan arasında imzalanan sənədin Azərbaycanın niyyətlərini açıq şəkildə göstərdiyini dedi: "Biz sülh istəyirik, amma, eyni zamanda, əlaqə istəyirik. Ölkəmizin iki hissəsi arasında təhlükəsiz keçid yaratmaq istəyirik ki, bu da daha geniş region, hətta Ermənistan üçün çoxlu imkanlar açacaq. Ermənistanın baş naziri ilə görüslərdən birində ona dedim ki, Ermənistan tranzit ölkəyə çevrilə bilər. Bildirdim ki, siz tranzit ölkə olmağın nə demək olduğunu bilmirsiniz, çünki heç vaxt olmamısınız. Yalnız Azərbaycan vasitəsilə tranzit ölkə ola bilərsiniz. Azərbaycansız tranzit ölkə olmaq mümkün deyil. Siz isə tranzit ölkə olmağın faydalarını görəcəksiniz. Biz özümüz də daha güclü tranzit ölkə olmağa çalışırıq. Ərazimizdən keçən nəqliyyat dəhlizlərinin yükdaşımada daha çox iştirak etməsini istəyirik. Bu isə həm pul, həm iş yerləri, həm də siyasi təsir deməkdir. Ermənistan isə illərlə özünü bu imkanlardan məhrum edib".
Avqustun 7-8-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Amerika Birləsmiş Ştatlarına səfərində Azərbaycanla ABŞ arasında münasibətlərin strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəldilməsi istiqamətində iki ölkənin Prezidentləri tərəfindən "Azərbaycan Respublikası ilə Amerika Birləşmiş Ştatları arasında Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyasının hazırlanması məqsədilə Strateji İşçi Qrupunun yaradılması haqqında Azərbaycan Respublikası Hökuməti və Amerika Birləşmiş Ştatları Hökuməti arasında Anlaşma Memorandumu" imzalandı. Bu memoranduma əsasən qarşılıqlı maraq kəsb edən sahələrdə strateji tərəfdaşlıq güclənəcək, iki ölkə arasında Strateji İşçi Qrupu yaradılacaq. Strateji İşçi Qrupu çərçivəsində enerji, ticarət və tranzit daxil olmaqla regional bağlantılar, süni intellekt və rəqəmsal infrastruktur daxil olmaqla iqtisadi sərmayə, müdafiə, təhlükəsizlik və terrorla mübarizə kimi sahələrin prioritetləşdirilməsi planlaşdırılır.
Azərbaycan dünyəvi dövlət olaraq nəhəng dövlətlər ilə ikitərəfli münasibətlər yaradır. Bu münasibətlər ölkəmizin uğurlu xarici siyasətinə verilən beynəlxalq siyasi dəyərdir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin avqustun 7-8-də ABŞ-a işgüzar səfəri də bu dəyərin nəticəsi kimi tarixləşdi…
Səbinə XASAYEVA,
Milli Məclisin deputatı.
Geri dön