Atamla söhbət...- Fuad Biləsuvarlı yazır
Bu gün, 12:16. Yazar: fuad
/ Atamın ad gününə xatirə - etüd\
Taleh Cəfərov - 60
Kənd qəbiristanlığına doğru gedirəm. Ağaclar arasında yarıgizli uzanan cığırın sonu mənə doğma gəlir. Hava durğun, torpaq sanki xatirələrlə doludur. Atamın məzar daşı hələ uzaqdan seçilir — o, sükutla mənə baxır.
— Salam ata...
Bu iki söz içimdə ildırım kimi çaxır. Qarşımda ucalan daşda ayaq üstə, baxışları bir az sərt, bir az mehriban... şəkli canlı kimi. Elə bil mən gələndən bəri gözləyirmiş. Gözlərimi çəkə bilmirəm. İçimdə bir düyün var, danışmaq istəyirəm, amma sözlər sanki məni tərk edib.
Bir neçə dəqiqə keçir. Sanki sükutun içində onun nəfəsini eşidirəm. Bu səssizlikdə ən böyük söhbət yaşanır.
— Bu gün ad günündür... Avqustun 10-u.
Bu tarix məndə bir himn kimi səslənir, bir ömürlük qeyd kimi. O isə dəyişməyən baxışıyla üzümə baxır — sükutlu, amma qəbul edən.
Qəhər boğur məni. Hisslərimi boğmamaq üçün gözlərimi yumuram. Birdən, yadıma düşür… illər öncə yazdığım misralar, bir axşam üstü, bir itkini hiss etməyə başladığım gün:
-- Könlüm qübarlanıb solası idi,
Hicran saçlarımı yolası idi,
Bilirdim, mənə bu, olası idi,
Ağlayın bəxtimə, taleyimə siz...
Bu misralar onunla danışdığım ən səmimi cümlələrə çevrilir. Daşın üzündəki üz ifadəsi sanki dəyişir. Sanki o da misralarla cavab verir — susaraq, amma başa düşərək...
Sənə bir şeir də həsr etmişəm, ata. Bu da bir növ səninlə danışmaqdır. Susursan... amma bu sükutun içində nə qədər söz gizlənib.
— Qoy söyləyim, ata...
-- Bir az gözdən, bir az üzdən,
Danışanda ötkəm sözdən,
Qara teldən, ağ bənizdən,
Mən atama bənzəyirəm.
Bu misralar daşın üzərində pıçıldayır sanki. Rüzgar onları məzarın başında fısıldayır — və bəlkə də sən eşidirsən. Baxışların dəyişmir, amma mən bilirəm: sən indi bu misralarla nəfəs alırsan.
— Səni hər gün xatırlayırıq… Evdə də hər şey səni xatırladır. Hər şey yerindədir. Bircə sən çatmırsan...
Qəhər yenə də kal meyvə kimi boğazımı tutub, danışa bilmirəm. Amma sənə deməyə sözüm çoxdur. Zaman keçir — dəqiqələr sürüşür. Biz isə üz-üzəyik. Mən danışmaq istəyirəm, sən isə susaraq dinləyirsən.
Bu susqunluq bir dialoqa çevrilir: sənin yoxluğunda varlığını hiss etdiyim anlara...
Kədərli gözlərimlə üzünə baxıram. Məzar daşı arxasında şəkli durur — qabarıq, lakin təmkinli... baxışları içimə nüfuz edir.
— Sən artıq əbədi evindəsən, ata... Bizsə hələ yol gedirik. Nə vaxt qurtaracaq bu yol, bilmirik.
Sükut sanki qalın bir pərdə kimi aramıza çəkilib. Baxışlarınla danışırsan, amma yenə də kədərli bir susqunluq hökm sürür. Rüzgar səssizliyi oxşayır. Qəbiristanlıqda hər ağac, hər kölgə bu dialoqa şahiddir.
— Həyatın qanunu belədir… Dünyaya göz açdığımız an, əbədi mənzilimizə doğru yola çıxırıq. Bəziləri yolun qısasında dayanır, bəziləri uzaqlara gedir. Sən dayandın. Biz hələ gedirik.
Nə qədərdir üz-üzəyik?! Zamanın ölçüsünü itirmişəm. Bu lal–dinməzlik adamı yavaş-yavaş içdən dağıdır. Fikirləşirəm… Kaş bir kəlmə söz deyəydin. Nə olardı ki? Bir “oğlum” desəydin, bir “sənə baxıram” pıçıldasaydın. Bu mənim üçün bir təsəlli, bir dayaq olardı...
Amma bu əbədi yoldan geri dönən olmayıb. Bu yol, bir gedişdir — tək səmtli.
Biz dözürük. Çünki sənsizliyin çarəsi budur.
Dözmək — sevginin son səhnəsi.
Səni unutmaq yox, sənsiz yaşamağı öyrənmək...
Gecənin qaranlığı ilə birgə yavaş-yavaş içim qaralır.
Rüzgar gülləri tərpədir, elə bil onları sığallayan atamın nəfəsidir...
Saqqalı qap-qara olan mollanın səsi sükutu yarır:
— Yasin oxutduracaqsınız?
Başımı yüngülcə tərpədirəm. “Hə,” deyirəm, amma səsim içimdə batır.
Hər şey sanki yerindən oynayır, amma heç nə dəyişmir.
Bir göz qırpımında hava qaralır,
Gecə, qəbir üstə gül kimi açılır.
Atamın baxışları məni əzab dolu sükutla müşayiət edir.
Sanki son dəfə deyir:
— "Daha gecdir, get..."
Addımlarım səsə çevrilir. Hər biri bir xatirənin üstündən keçir.
Arxaya boylanıram.
Məzar daşı sanki tərpəndi.
Titrəyirəm.
İnanmaq istəyirəm.
Amma... yox. Axşam mehidir.
Gülləri tərpədir. Təkcə gülləri.
Nə qədər yalvardım ki, möcüzə olsun...
O daş danışsın, o baxışlar cavab versin...
Bir kəlmə, bir əfv, bir sarılma — haradan gələrdisə gəlsin...
Amma sükut susdu.
Dualar göyə qalxmadı.
Göy özü boyun qaçırdı bu görüşdən.
Uzaqlaşıram...
Ayaqlarım torpağa batır, amma ruhum burada qalır.
Gözlərim axan yaşla deyil,
Qırılmış ümidlə dolur.
Atamın məzarda ruhu üşüyür!
Bir qarışqa, böcək əzməyən kəsin,
Saysız dərdlərindən bezməyən kəsin.
Sağ ikən soyuğa dözməyən kəsin,
Atamın məzarda ruhu üşüyür!
Həmişəki kimi solğun olsa da,
Yorulub yatsa da, yorğun olsa da.
Çiçəklər üstündə yorğan olsa da,
Atamın məzarda ruhu üşüyür!
Çox erkən əcəlin atına minən,
Qırx yeddi yaşında çırağı sönən.
Torpağa qarışıb, torpağa dönən,
Atamın məzarda ruhu üşüyür!
Qucağa almadı bir nəvə payı,
Doyunca görmədi baharı, yayı.
Tez dəydi köksündən fələyin yayı,
Atamın məzarda ruhu üşüyür!
Mənimçün ölməyib, var olan insan,
Ruhunu şad etsin uca Yaradan!
Get üstünü basdır ay əziz anam,
Atamın məzarda ruhu üşüyür!
Mən atama bənzəyirəm!
Bir az gözdən, bir az üzdən,
Danışanda ötkəm sözdən,
Qara teldən, ağ bənizdən
Mən atama bənzəyirəm.
Səmimiyəm mən olduqca,
Düz deyirəm lap açıqca.
Zaman ötüb yaşlaşdıqca
Mən atama bənzəyirəm.
Qanacaqda, mərifətdə,
Boy-buxunda, şux qamətdə,
Həm əməkdə, həm sənətdə
Mən atama bənzəyirəm.
Qəlbi yuxa olmağımda,
Qayğıya da qalmağımda,
Sözə meyil salmağımda
Mən atama bənzəyirəm.
Bir yaşlı nəfəsi gəlməyən evdə
Əzəldən bu olub doğru, həqiqət,
Böyüksüz evlərdə olmur səadət.
Hər şey qaçaq düşür ruzi, bərəkət,
Bir yaşlı nəfəsi gəlməyən evdə.
Ən şirin nəğmələr ağıya dönür,
Sönür əbədilik çırağı sönür.
Cansız daş divar da can verir, ölür,
Bir yaşlı nəfəsi gəlməyən evdə.
Kədərli görünür qapı, pəncərə,
Olmur ev-eşikdə gözəl mənzərə.
Dəymir bir yaxşı şey gözə, nəzərə,
Bir yaşlı nəfəsi gəlməyən evdə.
Həm sükutu ağır, havası ağır,
Hörümçək tor qurur, evi toz basır.
Heç olmur bir şənlik, nə də çal-çağır,
Bir yaşlı nəfəsi gəlməyən evdə.
Müəllif: Fuad BİLƏSUVARLI,
AYB və AJB üzvü, Prezident mükafatçısı, Həsən bəy Zərdabi mükafatçısı.
Geri dön