Ulu Öndər Heydər Əliyev və 1 Avqust – Azərbaycan Dili Günü
Dünən, 09:20. Yazar: azer
Azərbaycan xalqının tarixi boyunca dilinə olan sevgisi və hörməti onun milli kimliyinin əsas sütunlarından biri olmuşdur. Ana dilini qorumaq və inkişaf etdirmək hər bir xalqın varlığını, onun mədəniyyətini, tarixini və ənənələrini qorumaq deməkdir. Azərbaycan dili əsrlər boyu müxtəlif mərhələlərdən keçmiş, zənginləşmiş, klassik ədəbiyyatımızın dili, dövlət idarəçiliyinin və xalq birliyinin vasitəsi olmuşdur. Müstəqillik dövründə isə bu dilin dövlət dili kimi mövqeyi daha da möhkəmləndi. Bu istiqamətdə həyata keçirilmiş ən mühüm işlərdən biri də Ulu Öndər Heydər Əliyevin dil siyasəti olmuşdur. 1 avqust – Azərbaycan Dili Günü isə məhz onun adı ilə bağlıdır.
Heydər Əliyevin dil siyasəti – milli varlığımızın qorunması
XX əsrin ikinci yarısında, Azərbaycan hələ sovet imperiyasının tərkibində olduğu illərdə Heydər Əliyev respublikaya rəhbərlik edərkən milli dəyərlərin, o cümlədən dilimizin qorunmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. O, ana dilimizin dövlət idarəçiliyində, təhsildə, mədəniyyət sahələrində daha geniş işlədilməsi üçün ardıcıl addımlar atmışdır.
Həmin illərdə rus dilinin dominant olduğu bir mühitdə Azərbaycan dilinin dövlət idarəçiliyində işlədilməsi asan deyildi. Lakin Heydər Əliyevin uzaqgörən siyasəti nəticəsində Azərbaycan dilinin tətbiqi sahəsi genişləndi, məktəblərdə, ali təhsil müəssisələrində dilimizin öyrədilməsi və inkişafı üçün yeni imkanlar yaradıldı. Onun rəhbərliyi dövründə Azərbaycan dilinin qorunmasına dair bir sıra normativ sənədlər hazırlandı və qəbul edildi.
Heydər Əliyev dəfələrlə vurğulamışdır:
“Ana dilimiz – Azərbaycan dili bizim milli sərvətimizdir. Onu qorumaq və inkişaf etdirmək hər bir azərbaycanlının borcudur.”
Azərbaycan dilinin dövlət statusunun möhkəmləndirilməsi
1989-cu ildə “Azərbaycan Respublikasında dövlət dili haqqında” Qanunun qəbul edilməsi Azərbaycan dilinin hüquqi statusunun güclənməsinə səbəb oldu. Bu qanunun hazırlanmasında Heydər Əliyevin ideyaları və siyasi iradəsi mühüm rol oynamışdır. O, dilin yalnız qanunvericilikdə deyil, həm də real həyatda tətbiqinə xüsusi önəm verirdi.
Müstəqillik illərində Heydər Əliyev Azərbaycan dilinin qorunması və inkişafı istiqamətində yeni mərhələ başlatdı. Onun təşəbbüsü ilə dil siyasəti dövlət siyasətinin prioritet sahəsinə çevrildi. Dövlət idarəçiliyində Azərbaycan dilinin işlədilməsi, mətbuatın, televiziya və radio proqramlarının ana dilində yayımlanması üçün bütün lazımi şərait yaradıldı.
1 Avqust – Azərbaycan Dili Günü: tarixi əhəmiyyət
1998-ci il avqustun 1-də Heydər Əliyev “Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili gününün təsis edilməsi haqqında” fərman imzaladı. Bu fərmanla 1 avqust – Azərbaycan Dili Günü kimi qeyd olunmağa başladı. Bu qərar yalnız bir bayramın təsis edilməsi deyildi, həm də ana dilimizin dövlət səviyyəsində qorunmasının, onun inkişafına göstərilən diqqətin təzahürü idi.
1 avqust həm də 2001-ci ildə həyata keçirilmiş mühüm bir islahat – latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasına keçidin tamamlandığı tarix kimi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Sovet dövründə tətbiq edilən kiril əlifbasından imtina edilməsi və tarixi köklərə bağlı latın qrafikasına qayıdış xalqımızın milli-mənəvi dəyərlərinin bərpası istiqamətində atılmış mühüm addım idi. Bu islahat Heydər Əliyevin qətiyyəti sayəsində uğurla reallaşdı.
Ana dilinin beynəlxalq səviyyədə tanıdılması
Heydər Əliyevin dil siyasəti yalnız ölkə daxilində deyil, beynəlxalq miqyasda da öz təsirini göstərdi. Onun təşəbbüsü ilə xaricdə fəaliyyət göstərən diaspor təşkilatları arasında Azərbaycan dilinin öyrənilməsi və təbliği gücləndirildi. Beynəlxalq tədbirlərdə Azərbaycan dilinin işlədilməsi, dövlət rəhbərinin çıxışlarında ana dilinə üstünlük verilməsi ölkəmizin dil baxımından da müstəqil olduğunu nümayiş etdirdi.
Heydər Əliyev irsinin davamı
Bu gün Azərbaycan dili Ulu Öndərin müəyyən etdiyi istiqamətdə inkişaf etməkdədir. Prezident İlham Əliyev və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva ana dilimizin qorunmasına, onun dünya miqyasında təbliğinə xüsusi diqqət yetirirlər. Hazırda dövlət proqramları çərçivəsində Azərbaycan dilinin tədrisi, öyrədilməsi, yeni texnologiyalara inteqrasiyası üçün geniş imkanlar yaradılır.
Nəticə
1 avqust – Azərbaycan Dili Günü xalqımız üçün sadəcə bir tarix deyil, həm də milli kimliyimizin, dövlət müstəqilliyimizin, mədəni irsimizin simvoludur. Bu gün hər bir azərbaycanlıya dilinə sahib çıxmağın, onu sevməyin, qorumağın zəruriliyini xatırladır. Ulu Öndər Heydər Əliyevin dediyi kimi:
“Azərbaycan dili xalqımızın ruhudur, onun keçmişidir, bu günü və gələcəyidir.”
Azərbaycan dili bu gün də dövlət qayğısı sayəsində inkişaf etməkdədir və gələcək nəsillərə daha da zənginləşmiş şəkildə ötürüləcəkdir.
Bayram Xudayarov
Elm və Təhsil Nazirliyi Fizika İnstitutunun əməkdaşı,
"Heydər Əliyev məktəbinin davamçıları" Feysbuk qrupunun təsisçisi və rəhbəri,
YAP-ın fəal üzvü
Geri dön