Azərbaycan milli mətbuatının 150 illik inkişaf yolu və tarix, dövlət dəstəyi, gələcəyə baxış
Bu gün, 12:24. Yazar: azer
Azərbaycan milli mətbuatı bu il böyük bir tarixi mərhələni – 150 illik yubileyini qeyd edir. Bu yol təkcə qəzet və jurnalların çap tarixi deyil, eyni zamanda xalqımızın milli özünüdərk, azadlıq, müstəqillik uğrunda mübarizəsinin, cəmiyyətin maariflənməsi və dövlətçilik ideyalarının formalaşmasının aynasıdır. 1875-ci il iyulun 22-də Həsən bəy Zərdabinin təsis etdiyi “Əkinçi” qəzeti ilə başlanan milli mətbuat tariximiz Azərbaycan cəmiyyətində maarifçiliyin, milli şüurun və azad düşüncənin əsas daşıyıcısına çevrildi. Cəmi iki il ömrü olsa da, “Əkinçi” xalqı maarifləndirməyi, ictimai-siyasi proseslərə cəlb etməyi və öz milli dəyərlərinə sahib çıxmağı öyrətdi. Bu qəzet öz dövründə həm ziyalılar, həm də sadə oxucular üçün mühüm fikir mənbəyinə çevrildi. “Əkinçi”dən sonra “Ziya”, “Füyuzat”, “Həyat”, “Molla Nəsrəddin”, “İrşad”, “Açıq söz” kimi qəzet və jurnallar meydana gəldi. Bu nəşrlər təkcə ictimaiyyətin məlumatlandırılması ilə kifayətlənmədi, həm də milli azadlıq, ədalət, milli dil və mədəniyyətin qorunması ideyalarını cəmiyyətə aşılayaraq yeni bir milli oyanış dövrünün bünövrəsini qoydu. Anadilli mətbuat milli ədəbi dilin formalaşmasına, milli ideyaların yayılmasına xidmət etdi. Milli mətbuat uzun illər senzura, təzyiq və qadağalarla üz-üzə qaldı. Lakin Azərbaycanın müstəqillik əldə etməsi ilə yeni bir dövr başlandı. 1993-cü ildən etibarən Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə mətbuatın inkişafı üçün mühüm hüquqi və institusional islahatlar həyata keçirildi. 1998-ci ildə senzuranın tamamilə ləğvi mətbuat azadlığının təminində həlledici addım oldu. Bu, milli mətbuat tarixində azad sözün güclənməsi və medianın müstəqil fəaliyyət imkanlarının genişlənməsi baxımından dönüş nöqtəsi idi. Ulu Öndər Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu siyasi kurs Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirildi. Bu müddətdə media sahəsini dəstəkləyən dövlət proqramları, hüquqi bazanın təkmilləşdirilməsi və jurnalistlərin sosial müdafiəsi istiqamətində ardıcıl addımlar atıldı. Prezidentin təşəbbüsü ilə 2008-ci ildə “Azərbaycan Respublikasında kütləvi informasiya vasitələrinin inkişafına dövlət dəstəyi Konsepsiyası” qəbul olundu. Medianın iqtisadi müstəqilliyinin gücləndirilməsi, peşəkarlığın artırılması və obyektiv informasiya siyasətinin həyata keçirilməsi üçün ardıcıl tədbirlər görüldü. 2021-ci ildə qəbul edilən “Media haqqında” Qanun və “Medianın İnkişafı Agentliyi”nin yaradılması isə milli medianın rəqabət qabiliyyətinin artırılması, informasiya təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və müasir dövrün çağırışlarına uyğunlaşması üçün mühüm hüquqi bazanı formalaşdırdı. Dövlətin mətbuata diqqəti yalnız normativ sənədlərlə məhdudlaşmadı. Jurnalistlərin sosial rifahının yaxşılaşdırılması məqsədilə müxtəlif sosial layihələr həyata keçirildi. 2022-ci ildən etibarən Media Reyestrinə daxil olan jurnalistlər üçün güzəştli ipoteka kreditləri, media subyektlərinə isə vergi güzəştləri tətbiq olundu. MEDİA Agentliyi tərəfindən həyata keçirilən layihələr jurnalistlərin peşəkarlığının artırılması, sosial təminatının yaxşılaşdırılması, yeni texnologiyaların tətbiqində dəstəyin göstərilməsi baxımından əhəmiyyət daşıyır. Bundan əlavə, mətbuat işçilərinin təltif olunması, fəxri adların verilməsi, birdəfəlik yardımlar və müxtəlif dövlət mükafatları mətbuata göstərilən diqqət və qayğının real təzahürüdür. XXI əsrin informasiya çağırışları mətbuatın formasını dəyişsə də, mahiyyətini qorudu. İnternet media, rəqəmsal platformalar və sosial media alətləri Azərbaycanın qlobal informasiya məkanındakı mövqeyini möhkəmləndirdi. Müasir Azərbaycan mediası həm internetdə, həm də ənənəvi KİV-də milli maraqları müdafiə edir, qərəzsiz, operativ və dolğun məlumatlandırma prinsipinə sadiq qalır. Bu gün milli mətbuat Azərbaycanın beynəlxalq imicinin formalaşmasında, cəmiyyətin maarifləndirilməsində, milli-mənəvi dəyərlərin qorunub saxlanılmasında mühüm rol oynayır. Milli mətbuatımız tariximizin hər həssas məqamında üzərinə düşən vəzifəni məsuliyyətlə yerinə yetirib. Xüsusilə 44 günlük Vətən müharibəsi dövründə Azərbaycan mediası həm döyüş meydanında, həm də informasiya cəbhəsində fəal rol oynadı. Prezident İlham Əliyevin beynəlxalq mediaya verdiyi müsahibələr vasitəsilə Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılması milli mətbuatın dövlətçilik maraqlarına xidmət nümunəsi oldu. Prezident İlham Əliyevin milli mətbuatın 150 illiyi ilə bağlı fərmanı və yubiley medalının təsis edilməsi bir daha sübut edir ki, Azərbaycan dövləti üçün mətbuat yalnız informasiya vasitəsi deyil, həm də milli ideyaların, dövlətçilik tarixinin və cəmiyyətin inkişafının ayrılmaz hissəsidir. 150 illik inkişaf yolu göstərir ki, Azərbaycan milli mətbuatı təkcə xəbərlər çatdıran vasitə deyil, həm də milli yaddaşın qoruyucusu, xalqın səsinin ifadəçisi, dövlətçilik ideyalarının daşıyıcısıdır. Dövlət dəstəyi, hüquqi islahatlar, jurnalistlərin sosial müdafiəsi və peşəkarlığın artırılması istiqamətində atılan addımlar milli mətbuatımızın gələcəyə daha inamla baxmasına zəmin yaradır. Milli mətbuatımız bu gün də öz əsas missiyasına – cəmiyyəti doğru məlumatlandırmağa, milli maraqları müdafiə etməyə və dövlətçiliyə xidmət etməyə davam edir.
Rüstəm Nağıyev,
YAP Gədəbəy rayon təşkilatının sədri
Geri dön