Eltun Süleymanov: 14 iyul 1969-cu il Azərbaycanın inkişafının, dirçəlişinin, müstəqil dövlətçiliyinin başlanğıcı oldu"
Bu gün, 08:40. Yazar: azer
Azərbaycan xalqının çoxəsrlik dövlətçilik tarixində elə günlər var ki, yalnız bir xalqın deyil, bütövlükdə regionun, hətta dünyanın tarixinə təsir göstərib. 1969-cu ilin 14 iyulu məhz belə günlərdən biridir. Həmin gün dahi dövlət xadimi Heydər Əliyevin Azərbaycan SSR-in rəhbərliyinə gəlməsi ilə millətimizin taleyində yeni, ümidli bir səhifə açıldı.
Bu sözləri aia.az-a açıqlamasında ictimai fəal Eltun Süleymanov deyib.
Müsahibimiz bildirib ki, XX əsrin ortalarında, xüsusilə 1960-cı illərin sonlarında Azərbaycan iqtisadi, sosial və mədəni həyatında ciddi durğunluq dövrünü yaşayırdı. İstehsalatda gerilik, şəhərsalmada plansızlıq, elm və mədəniyyətdə tənəzzül meylləri, əhalinin rifahının aşağı olması kimi problemlər dərinləşirdi. Xalqda ümidsizlik yaranmış, gələcəyə inam xeyli sarsılmışdı. Bu dövrdə siyasi idarəetməyə Heydər Əliyevin gəlişi sadəcə bir kadr dəyişikliyi deyildi – bu, xalqın taleyində dönüş nöqtəsi idi. Heydər Əliyev 1969-cu ilin 14 iyulunda Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi seçildikdən dərhal sonra islahatlara başladı. Sənaye müəssisələrinin texniki modernləşdirilməsi, kənd təsərrüfatında məhsuldarlığın artırılması, yeni zavod və fabriklərin inşası, milli kadrların hazırlanması – bütün bunlar onun həyata keçirdiyi siyasətin başlıca istiqamətlərinə çevrildi. O dövrdə Neft Maşınqayırma, Cihazqayırma, Kimya sənayesi, Kənd təsərrüfatı maşınqayırması kimi sahələrdə böyük inkişaf baş verdi. Təkcə bir fakt: 1970-ci illərdə Azərbaycan SSR ittifaq miqyasında qabaqcıl respublikaya çevrildi, məhsul ixracı kəskin şəkildə artdı. Ulu Öndər Azərbaycan elmini də yeni mərhələyə yüksəltdi. Onun təşəbbüsü ilə Akademik şəhərcik yaradıldı, Bakı Dövlət Universitetində və digər ali məktəblərdə təhsilin keyfiyyəti ciddi şəkildə yüksəldi. Mədəniyyət sahəsində də əsl dirçəliş yaşandı. O dövrdə teatr və kino sənəti, musiqi, memarlıq sahələrində Azərbaycan sənəti SSRİ məkanında tanındı. Heydər Əliyevin ilk hakimiyyət dövrü milli özünüdərk prosesinə də güclü təkan verdi. Azərbaycan dilinin statusu, milli dəyərlərin qorunması və inkişaf etdirilməsi istiqamətində atılan addımlar xalqın özünə inamını qaytardı. Ulu Öndər deyirdi: "Milli varlığımızı yaşatmaq üçün ən vacib amil mənəvi dəyərlərimizə sahib çıxmaqdır." 1965–1969-cu illərdə sənaye istehsalının artım tempi 2.7% təşkil edirdi ki, bu da SSRİ ortalamasından xeyli aşağı idi. Heydər Əliyev isə hakimiyyətə gələr-gəlməz qətiyyətlə elan etdi: “Azərbaycan xalqı zəhmətkeşdir, istedadlıdır, bu xalq böyük işlərə qadirdir. Biz ona şərait yaratmalıyıq ki, özünü göstərsin!” Ulu Öndərin rəhbərliyi ilə cəmi bir neçə il ərzində iqtisadi dirçəliş başladı. 1970–1980-ci illərdə sənaye istehsalı təxminən 2.7 dəfə artdı. Bakı, Sumqayıt, Gəncə, Mingəçevir və digər şəhərlərdə 200-dən artıq iri müəssisə tikildi. Azərbaycanın idxal etdiyi bir çox məhsul daxildə istehsal olunmağa başlandı. Mədəniyyət və təhsil sahəsində də inqilabi dəyişikliklər baş verdi. 1972-ci ildə Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutu yaradıldı. Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının infrastrukturu genişləndirildi, yeni institutlar açıldı. Gənclərin SSRİ-nin qabaqcıl ali məktəblərində təhsil alması üçün geniş kvotalar ayrıldı. Ulu öndər Heydər Əliyev milli kadr siyasətinə xüsusi diqqət yetirərək deyirdi: “Azərbaycanı yalnız azərbaycanlılar, təhsilli, savadlı gənclər irəli apara bilər.” Məhz bu siyasət nəticəsində minlərlə azərbaycanlı gənc Moskva, Leninqrad, Kiyev, Xarkov, Minsk və digər şəhərlərdə ali təhsil alaraq vətənə qayıtdı. Onlar daha sonra respublikanın elmi, iqtisadi və mədəni həyatında önəmli rol oynadılar. Milli özünüdərk də gücləndi. Azərbaycan dili və mədəniyyəti dövlət qayğısına alındı. Heydər Əliyev 1978-ci il Konstitusiyasına Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi daxil edilməsinə nail oldu. Bu, xalqın milli qürurunu artıran, azərbaycançılıq ideyasını möhkəmləndirən addım idi. Ulu öndər Heydər Əliyevin o dövr üçün səciyyəvi ifadələrindən biri də belə idi: “Bizim tariximiz, mədəniyyətimiz böyükdür, biz buna sahib çıxmalıyıq ki, gələcəyimiz olsun.” Bu gün aydın görünür ki, 14 iyul 1969 – Azərbaycanın intibahının təməl daşı, inkişafın başlanğıcı idi. Əgər o dövrdə atılan addımlar olmasaydı, müstəqillik yolumuz bu qədər möhkəm olmazdı. Bu gün biz qürurla deyirik ki, 14 iyul 1969-cu il Azərbaycanın inkişafının, dirçəlişinin, müstəqil dövlətçiliyinin başlanğıcı oldu. Məhz həmin tarixdə əsası qoyulan ideyalar, strateji baxış və siyasi iradə nəticəsində Azərbaycan güclü, suveren, dünyada tanınan bir dövlətə çevrildi-deyə E. Süleymanov fikrini tamamlayıb.
Geri dön