Türkiyə Quru Qoşunlarının Yaranması: Tarixi İrsdən Müasir Gücə Doğru
Bu gün, 08:54. Yazar: azer
Giriş
Türkiyə Respublikasının güclü ordu ənənəsi, əsrlərlə formalaşmış bir tarixi mirasa söykənir. Bu miras, yalnız Osmanlı və Səlcuqlular dövrü ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda türk hərb tarixinin başlanğıc nöqtəsi sayılan Mete Xan dövrünə – eramızdan əvvəl 209-cu ilə qədər uzanır. Bu baxımdan, Türkiyə Quru Qoşunları həm tarixi baxımdan dünyanın ən qədim nizami ordu qurumlarından biri, həm də regionun təhlükəsizliyi və sabitliyi üçün strateji əhəmiyyət daşıyan müasir hərbi gücdür.
Türk Quru Qoşunları Günü ilk dəfə 1998-ci ildən etibarən Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin rəsmi təqviminə salınaraq hər il 28 iyun tarixində qeyd olunmağa başlamışdır.
Tarixi Mənşə: Mete Xandan Cümhuriyyətə
Mete Xan və İlk Təşkilatlanmış Türk Ordusu (M.Ö. 209)
Türk ordusunun mənəvi təməli eramızdan əvvəl 209-cu ildə, Asiya Hun İmperiyasının xaqanı Mete Xan tərəfindən qoyulmuşdur. Onun tərəfindən yaradılan və onluq sistem əsasında təşkil olunan ordu, tarixdə ilk dəfə nizamlı və komanda strukturuna malik türk silahlı birləşməsi kimi tanınır. Bu səbəbdən, Türkiyə Quru Qoşunlarının yaranma tarixi məhz həmin dövrdən başlanır. Hər il 28 iyun tarixi bu səbəbdən Türkiyə Quru Qoşunları Günü kimi qeyd olunur.
Səlcuqlu və Osmanlı Dövrü
Ordu quruculuğu ənənəsi Səlcuqlularla davam etmiş, lakin əsas hərbi güc Osmanlı İmperiyası dövründə zirvəyə çatmışdır. XIV əsrdə qurulan Yeniçəri ordusu, dövrünün ən güclü və peşəkar ordu sistemlərindən biri olmuşdur. Yeniçərilər uzun müddət imperiyanın genişlənməsində və siyasi sabitliyin qorunmasında aparıcı rol oynamışdır. Osmanlı ordusunun strukturu və taktikaları, müasir Türkiyə Quru Qoşunlarının formalaşmasında dərin iz buraxmışdır.
Cümhuriyyətlə Yeni Dövr: Türkiyə Quru Qoşunlarının Rəsmi Quruluşu
Milli Mübarizə illəri və Kuva-yi Milliye
1918-ci ildə Osmanlının Birinci Dünya Müharibəsində məğlub olmasından sonra ölkənin parçalanması təhlükəsi yarandı. Bu dövrdə xalq arasında təşəkkül tapan Kuva-yi Milliye adlı müqavimət dəstələri, Türkiyə Respublikasının əsasını təşkil edəcək nizami orduya çevrildi. 1920-ci il 3 may tarixində, Türkiyə Böyük Millət Məclisi tərəfindən Milli Müdafiə Nazirliyi yaradıldı və nizami hərbi strukturun təməli atıldı.
Mustafa Kamal Atatürkün rəhbərliyi
Mustafa Kamal Atatürkün liderliyi ilə Türk Qurtuluş Savaşı aparıldı və ordu sistemli şəkildə modernləşdirildi. 1923-cü ildə Cümhuriyyət elan olunduqdan sonra Quru Qoşunları Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin əsas qoluna çevrildi.
Müasir Dövrdə Türkiyə Quru Qoşunları
Bu gün Türkiyə Quru Qoşunları, NATO-nun ən böyük ikinci ordusuna sahib ölkənin strateji komponentidir. Quru Qoşunları müxtəlif sahələrdə – piyadə, zirehli texnika, artileriya, hava hücumundan müdafiə, elektron müharibə və xüsusi təyinatlı birliklər daxil olmaqla çoxşaxəli bir quruluşa malikdir.
Beynəlxalq Missiyalar və Regional Güc
Türkiyə Quru Qoşunları yalnız ölkə daxilində deyil, eyni zamanda regionda və beynəlxalq miqyasda aktiv rol oynayır. Kosovo, Bosniya, Əfqanıstan, İraq və Suriya kimi bölgələrdə sülhməramlı və təhlükəsizlik əməliyyatlarında iştirak etmişdir. 21-ci əsrdə aparılan "Zeytun Budağı", "Fərat Qalxanı", "Barış Pınarı" kimi əməliyyatlar Türkiyə ordusunun yüksək döyüş hazırlığını və texnoloji imkanlarını nümayiş etdirmişdir.
Nəticə
Türkiyə Quru Qoşunlarının tarixi bir keçmişdən gələn şərəfli irsi vardır. Mete Xandan Osmanlıya, Atatürkdən günümüzə qədər uzanan bu yol, türk millətinin öz suverenliyi və təhlükəsizliyi uğrunda göstərdiyi qətiyyətin simvoludur. Müasir texnologiyalarla təchiz olunmuş, təcrübəli və çevik struktura malik olan Türkiyə Quru Qoşunları, həm milli müdafiənin dayağı, həm də beynəlxalq təhlükəsizliyin təminatçılarından biri olaraq fəaliyyətini uğurla davam etdirir.
Bayram Xudayarov
Elm və Təhsil Nazirliyi Fizika İnstitutunun əməkdaşı,
"Heydər Əliyev məktəbinin davamçıları" Feysbuk qrupunun təsisçisi və rəhbəri,
YAP-ın fəal üzvü
Geri dön