Hörmətə, qarşılıqlı maraqlara və gələcəyə ümumi baxışa əsaslanan tərəfdaşlıq
Bu gün, 12:21. Yazar: sevinc1
Azərbaycan ilə Çin arasında əməkdaşlıq yalnız iki ölkə deyil, bütün Avrasiya üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan və Çin arasında strateji yaxınlaşma bu gün demək olar ki, siyasi dialoqdan nəqliyyat logistikasına, mədəni mübadilədən beynəlxalq təhlükəsizliyə qədər bütün əsas sahələri əhatə edir. Liderlər səviyyəsində etimad, iqtisadi göstəricilərin sabit artımı, qlobal arenada qarşılıqlı dəstək, suverenlik və hörmət prinsiplərinə sadiqlik bu tərəfdaşlığı Azərbaycanın xarici siyasətinin dinamik inkişaf edən istiqamətlərindən birinə çevirir.
Son illər Azərbaycan ilə Çin arasında əlaqələr daha da möhkəmlənir və hazırda strateji tərəfdaşlıq mərhələsinə çatıb. Bu prosesləri iki ölkənin liderləri arasında şəxsi təmaslar daha da gücləndirir. Prezident İlham Əliyev və Sədr Si Cinpinin keçirdikləri görüşlərin uğurlu nəticələri əməkdaşlığın yeni istiqamətlərini müəyyənləşdirib. Prezident İlham Əliyev aprelin 21-də Çinin Sinxua agentliyinə verdiyi müsahibədə deyib: "Astanada ÇXR-in Sədri ilə görüşüm əsnasında əldə olunan daha bir razılaşmaya diqqətinizi yönəltmək istəyirəm. Söhbət ölkələrimiz arasında iqtisadi-ticari əlaqələrin gələcək inkişafından, onların keyfiyyətcə yeni məzmunla zənginləşməsindən gedir".
Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının 2024-cü ilin iyulunda keçirilmiş sammiti çərçivəsində münasibətlərin keyfiyyətcə yeni səviyyəyə - strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə keçidini səmərəli şəkildə qeyd edən sənəd imzalandı. Bu, qarşılıqlı etimadın və iki dövlətin strateji maraqlarının üst-üstə düşməsinin təzahürüdür. Tarixə nəzər salsaq, ikitərəfli əməkdaşlığa 1994-cü ildə Heydər Əliyevin Çinə ilk səfəri ilə təkan verilib. Sonrakı illərdə tamhüquqlu əməkdaşlıq arxitekturası üçün təməllər qoyuldu. Prezident İlham Əliyevin 2005, 2015 və 2019-cu illərdəki səfərləri bu tendensiyanı daha da gücləndirdi və əvvəlkindən daha geniş və əhatəli gündəliyə malik olmaqla Azərbaycanın Çinlə tərəfdaşlıqda maraqlı olduğunu nümayiş etdirdi. Dövlət başçısının Pekinə növbəti səfəri də bu xəttin simvolik davamıdır. Bu səfər qarşılıqlı hörmətin təsdiqi olmaqla yanaşı, həm də yeni təşəbbüslər - ticarət, turizm, təhsil, təhlükəsizlik sahələrində platforma olacaq. Azərbaycan tərəfi açıq şəkildə bildirdi ki, bütün sahələrdə əməkdaşlığı gücləndirməyə hazırdır.
Azərbaycan ilə Çin arasında əmtəə dövriyyəsinin həcmi 2024-cü ildə əvvəlki illə müqayisədə 20,7 faiz artıb və 3,744 milyard dollar təşkil edib. Çin Azərbaycanın 4-cü ən böyük ticarət tərəfdaşına çevrilib, onun xarici ticarət dövriyyəmizdə payı 7,9 faiz olub. Çin, həmçinin idxal üzrə lider mövqeyindədir və bu göstərici 17,69 faizə çatıb. Bu, təkcə statistika, yaxud iki ölkənin iqtisadi maraqlarının kağız üzərində deyil, real logistika, biznes layihələri və birgə investisiyalarda kəsişdiyinin sübutudur. Azərbaycan lap əvvəldən Çinin "Bir kəmər, bir yol" təşəbbüsünü dəstəkləyib və bunu deklarativ şəkildə deyil, konkret tədbirlərlə həyata keçirib. Prezident İlham Əliyev Çinin Sinxua agentliyinə müsahibəsində bildirib ki, transsərhəd nəqliyyat dəhlizi ("Orta Dəhliz") Pekinin "Bir kəmər, bir yol" təşəbbüsü üçün yeni iqtisadi imkanlar yaradacaq, çünki bərpaolunan enerji və yüksək texnologiyalı sənaye sahələrində əməkdaşlığı genişləndirir. Orta Dəhliz - Çindən Qazaxıstan, Xəzər dənizi, Azərbaycan, Gürcüstan vasitəsilə Avropaya, daha sonra Türkiyə və Aİ-yə gedən nəqliyyat marşrutunun əhəmiyyətini artırır. Müvafiq olaraq, Azərbaycan əsas tranzit qovşağına çevrilir. Belə ki, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, "Şimal-Cənub" Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi və Trans-Xəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu (Orta Dəhliz), həmçinin Xəzərdə ən iri limanlardan biri olan Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı "Kəmər və yol" təşəbbüsü çərçivəsində iqtisadi və nəqliyyat imkanlarının reallaşdırılması üçün yeni perspektivlər açır. Prezident İlham Əliyev müsahibə zamanı bu məsələni xüsusi olaraq vurğuladı: "Hazırda Orta Dəhliz Avropa və Mərkəzi Asiyanı Xəzər dənizi vasitəsilə Çinlə birləşdirən etibarlı və təhlükəsiz marşrutdur, həmçinin yüklərin Çindən Avropaya və əks-istiqamətdə çatdırılmasının ən optimal yoludur. Onun əhəmiyyəti sürətlə artır".
Azərbaycan və Çin bəşəriyyətin ümumi dəyərlərinin təşviqi istiqamətində də birgə səy göstərir, təşəbbüslə çıxış edir. Bu gün hər birimiz dünyamızın gələcəyi ilə bağlı narahatlıq keçiririk. Bir tərəfdən sülh, inkişaf, bərabər hüquqlar, ədalət, demokratiya və azadlıq uğrunda mübarizə gedir, digər tərəfdən isə hegemoniya, güc siyasəti, ikili standartlar, ölkələrə münasibətdə selektiv yanaşma müşahidə edirik. Ölkəmizin başçısı müsahibədə diqqəti bu məsələyə çəkərək bildirdi: "Ötən il Astanada biz ÇXR-in Sədri Si Cinpin ilə bəşəriyyətin ortaq taleyi cəmiyyətinin yaradılmasına kömək etmək səylərimizi bəyan etdik. Tərəfimizdən BMT-nin himayəsi altında beynəlxalq sistemin birgə dəstəklənməsi onun beynəlxalq məsələlərdə rolu, həqiqi çoxtərəflilik mövqeyi, həmçinin BMT Nizamnaməsi əsasında beynəlxalq hüquq, məqsəd və prinsiplərə əsaslanan dünya nizamının birgə dəstəklənməsi əzmi ifadə olundu. Mən artıq dedim ki, Qlobal Cənubun bir hissəsi kimi, biz həmişə onun maraqlarını müdafiə etmişik. Azərbaycan 2019-2023-cü illərdə BMT-dən sonra ikinci beynəlxalq təşkilat olan Qoşulmama Hərəkatının sədri olub... Planetin əhalisinin 80 faizi, dünya ÜDM-inin təxminən 50 faizi və məcmu beynəlxalq ticarət həcminin təqribən yarısı bu təşkilatın payına düşür. Qlobal Cənubun daha dayanıqlı, ədalətli və təhlükəsiz dünya nizamı qurulmasında iştirakı təbii prosesdir".
Turizm və humanitar sahə də diqqətdən kənarda qalmayıb. Çin vətəndaşları üçün vizasız rejim, Azərbaycan Turizm Bürosunun Çində daimi nümayəndəliyinin açılması, 2026-cı ilin Çində "Azərbaycan Turizm İli" elan edilməsi planlaşdırılıb - bütün bunlar əlaqələrin möhkəmləndirilməsindən xəbər verir. Mədəniyyət və təhsil iki ölkə arasında daha güclü körpüdür. Heydər Əliyev Fondunun səyləri sayəsində iki ölkə arasında humanitar əməkdaşlıq genişlənir - sərgilərdən tutmuş təhsil və səhiyyə sahələrində birgə təşəbbüslərə qədər. Bakı Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı ilə əməkdaşlığın dərinləşdirilməsində maraqlıdır və artıq ŞƏT çərçivəsində statusunu yüksəltmək niyyətində olduğunu bəyan edib. Bu prosesdə Çinin dəstəyi əvəzsizdir və Azərbaycan bunu yüksək qiymətləndirir. Üstəlik, hər iki ölkə razılaşır ki, dünyada təhlükəsizlik və sabitlik mücərrədlik deyil, inkişaf etməkdə olan ölkələrin öz sözünü və məsuliyyət payını bildirməli olduğu konkret gündəmdir. Beləliklə, Azərbaycan ilə Çin arasında ikitərəfli münasibətlər gələcək onilliklər üçün düşünülmüş, sistemli, hörmətə, qarşılıqlı maraqlara və gələcəyə ümumi baxışa əsaslanan tərəfdaşlıqdır.
Hicran HÜSEYNOVA,
Milli Məclisin komitə sədri, professor.
Geri dön