Çin və Azərbaycan Orta Dəhlizin Qovuşduğu Yeni Strateji Məkandır
Bu gün, 12:33. Yazar: sevinc1
Azərbaycan və Çin arasında son illərdə sürətlənən iqtisadi əməkdaşlıq, xüsusilə Orta Dəhliz çərçivəsindəki strateji tərəfdaşlıq, Cənubi Qafqazın geoiqtisadi konfiqurasiyasında mühüm dəyişikliklərə səbəb olub. Cənab Prezident İlham Əliyevin Çin Xalq Respublikasının nüfuzlu Sinxua agentliyinə verdiyi müsahibədə səsləndirilən əsas fikirlər bu əməkdaşlığın həm praktiki, həm də uzunmüddətli perspektivlər baxımından nə qədər əhəmiyyətli olduğunu ortaya qoyur: "Azərbaycan ilə Çin arasında ticari dövriyyə son illər əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. Bizim strateji tərəfdaşlığımız müxtəlif sahələrdə uğurla inkişaf edir", – deyə Prezident İlham Əliyev bildirib. Məlum olduğu kimi Orta Dəhliz yeni ipək yolunun Qərbə açılan qapısıdır. Çin tərəfindən irəli sürülmüş "Bir Kəmər, Bir Yol" təşəbbüsünün mühüm iştirakçılarından biri olan Azərbaycan, öz əlverişli coğrafi mövqeyi və inkişaf etmiş nəqliyyat-logistika infrastrukturu sayəsində bu qlobal təşəbbüsün əsas halqasına çevrilib. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Ələt Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı, həmçinin Bakı Beynəlxalq Logistika Mərkəzi kimi layihələr Çinin Avropaya çıxışında mühüm rol oynayır. Prezident Əliyev bu konteksdə qeyd edir: "Biz artıq Orta Dəhlizin ən etibarlı və təhlükəsiz keçid marşrutu olduğunu sübut etmişik." Bu reallıq Çinin qərb istiqamətində yükdaşımalarını daha sürətli və təhlükəsiz həyata keçirməsinə imkan yaratmaqla yanaşı, Azərbaycanın regional tranzit mərkəzi statusunu da möhkəmləndirir. Əməkdaşlığın yalnız nəqliyyatla məhdudlaşmaması, enerji və yüksək texnologiyalar sahəsində də genişlənməsi diqqətçəkicidir. Xüsusilə bərpa olunan enerji, rəqəmsal iqtisadiyyat və yaşıl texnologiyalar sahəsində Çin şirkətlərinin artan marağı strateji əməkdaşlığın dərinləşdiyini göstərir. Cənab Prezident İlham Əliyev bu məsələyə də toxunaraq bildirib: "Çin şirkətləri Azərbaycan iqtisadiyyatına sərmayə qoyur, bir çox sahədə birgə layihələr həyata keçirilir." Bu, neft-qaz sektorunun hüdudlarından kənara çıxan, daha inklüziv və gələcəyə yönəlik bir tərəfdaşlıq modelinin formalaşdığını nümayiş etdirir. Ticarət dövriyyəsində rekord artım göz qabağındadır. Rəsmi statistikaya görə, 2024-cü ildə Çin-Azərbaycan ticarət dövriyyəsi 2 milyard ABŞ dollarını keçib. Xüsusilə Azərbaycanın qeyri-neft məhsullarının Çin bazarına çıxışı genişlənir. Bu dinamika tərəflər arasında etimadın və iqtisadi qarşılıqlı asılılığın artdığını göstərir. Demək yerinə düşər ki, Çin-Azərbaycan əməkdaşlığı regional və qlobal əhəmiyyətə malik tərəfdaşlıq səviyyəsinə ucalıb. Çin-Azərbaycan iqtisadi əməkdaşlığı yalnız iki ölkənin maraqları çərçivəsində deyil, həm də Avrasiya regionunun nəqliyyat və enerji təhlükəsizliyi baxımından əhəmiyyət kəsb edir. Cənab Prezident İlham Əliyevin bu barədə yekun fikirləri, əməkdaşlığın strateji dərinliyini daha aydın təsvir edir: "Biz bu əməkdaşlığı daha da genişləndirmək əzmindəyik." Bu bəyanat iki ölkə arasında gələcəkdə daha genişmiqyaslı layihələrin mümkünlüyünə işarə edir və Orta Dəhliz perspektivində Azərbaycan-Çin münasibətlərinin qlobal əhəmiyyətini vurğulayır. Cənab Prezident müsahibəsində çox ciddi və olduqca əhəmiyyətli məsələlərə nəzər yetirib. Bildirib ki, “Astanada ÇXR-in Sədri ilə görüşüm əsnasında əldə olunan daha bir razılaşmaya diqqətinizi yönəltmək istəyirəm. Söhbət ölkələrimiz arasında iqtisadi-ticari əlaqələrin gələcək inkişafından, onların keyfiyyətcə yeni məzmunla zənginləşməsindən gedir. Azərbaycan ilə Çin arasında əmtəə dövriyyəsinin həcmi 2024-cü ildə əvvəlki illə müqayisədə 20,7 faiz artıb və 3,744 milyard dollar təşkil edib. Bəli, həqiqətən Çin Azərbaycanın 4-cü ən böyük ticarət tərəfdaşına çevrilib, onun xarici ticarət dövriyyəmizdə payı 7,9 faiz olub, həmçinin idxal üzrə də lider mövqeyinə çıxıb və bu göstərici 17,69 faizə çatıb. İki ölkə arasında getdikcə artan iqtisadi-ticari əməkdaşlığa baxmayaraq, hələ də reallaşdırılmayan böyük potensial mövcuddur. Hesab edirəm ki, iki ölkə arasında iqtisadi-ticari əməkdaşlıq üzrə Hökumətlərarası Komissiya ikitərəfli iqtisadi əlaqələri genişləndirmək, əməkdaşlığın perspektivli istiqamətlərini aşkara çıxarmaq və onları hüquqi müstəvidə bundan sonra möhkəmləndirmək üçün mühüm mexanizmdir. Komissiyanın qərarlarının vaxtında yerinə yetirilməsi səylərimizin uğur qazanmasının rəhni olacaq. ÇXR-ə səfərim ərəfəsində Bakıda Komissiyanın 10-cu iclasının keçirilməsi planlaşdırılır. Sizin xatırlatdığınız Azərbaycan ticarət və şərab evləri artıq ÇXR-in Pekin, Şanxay, Urumçi, Tsindao, Çendu, Nankin və Çjantszyatsze şəhərlərində fəaliyyət göstərir. Onlar ikitərəfli ticari münasibətlərimizin inkişafına sanballı töhfə verir. Azərbaycan Ticarət Evi, həmçinin Çində tanınmış beynəlxalq “JD” onlayn ticarət platformasında yaradılıb. Bu gün Azərbaycanda Çin kapitalı ilə 375 şirkət qeydə alınıb, onlardan 298-i ölkəmizdə aktiv fəaliyyət göstərir”. Çin dünyanın ən çox dinamik inkişaf edən ölkələrindən biridir. ÇXR-in Sədri Si Cinpinin qətiyyətli və müdrik rəhbərliyi altında Çinin bütün sahələrdə qazandığı nailiyyətlər və uğurlar onu dünyanın ən güclü və qabaqcıl ölkələri sırasına çıxardı, ölkənin beynəlxalq arenada mövqelərini daha da möhkəmləndirdi. Si Cinpinin başçılığı ilə Çin böyük uğurlar qazanıb. Çinin inkişafı təkcə Çin xalqının deyil, həm də dünyanın maraqlarına cavab verir.
Arif Fərzəliyev,
YAP Cəbrayıl rayon təşkilatının sədri.
Geri dön